Dla związku ważna liczba członków, nie osobowość prawna
Organizacja związkowa, należąca do międzyzakładowej organizacji związkowej, posiada wszelkie uprawnienia zakładowej organizacji związkowej, jeżeli – działając w danym zakładzie pracy – liczy ponad 10 członków, a pracodawca jest o tej działalności stosownie powiadomiony. Do oceny ochrony działacza związkowego w takim wypadku nie ma znaczenia, czy organizacja ta posiada osobowość prawną i czy jest reprezentatywna.
Stan faktyczny: Pan K. był zatrudniony w jednym ze sklepów należących do ogólnopolskiej sieci supermarketów P., ostatnio jako kierownik grupy towarowej w dziale artykuły spożywcze. W marketach pozwanej sieci, zlokalizowanych na terenie Polski od 2015 roku, rozpoczęto reorganizację, w ramach której rozwiązano umowy o pracę z grupą 51 pracowników, zatrudnionych na takim samym stanowisku jak pan K.
Pracodawca zwolnił chronionego działacza
W markecie tym działał związek zawodowy Z., będący ponadzakładową organizacją związkową. Związek ten zarejestrował w styczniu 2016 roku organizację związkową nr 002 Z.J. działającą w dwóch marketach, w tym także w markecie, w którym zatrudniony był pan K. Organizacja ta otrzymała osobowość prawną na mocy uchwały zarządu krajowego Związku Zawodowego Z. Pan K. został w lutym 2016 roku wybrany do zarządu organizacji związkowej Z.J. jako wiceprzewodniczący. Organizacja związkowa poinformowała zarząd sieci P. o tym, że pan K. został wybrany jako wiceprzewodniczący związku i został wyznaczony jako reprezentant związku zawodowego. Mimo to spółka P., właściciel sieci, złożyła wypowiedzenie panu K., wskazawszy jako przyczynę reorganizację i likwidację stanowiska.
Od tej decyzji pracodawcy wiceprzewodniczący K. odwołał się, wskazując, że przyczyna była pozorna, a w rzeczywistości powodem jego zwolnienia była działalność związkowa (chociaż jego stanowisko faktycznie zlikwidowano, podobnie jak porównywalne stanowiska w pozostałych marketach sieci P.). W pozwie zażądał więc przywrócenia do pracy i odszkodowania za nierówne traktowanie z powodu przynależności związkowej.
Przeczytaj również:
Kiedy trzeba wybrać przedstawicieli załogi, gdy u pracodawcy nie działają związki >>
Nie ma znaczenia status organizacyjny jednostek
Rozpatrujący sprawę Sąd Rejonowy w Bełchatowie uwzględnił powództwo tylko częściowo – przywrócił pana K. do pracy, ale oddalił powództwo o odszkodowanie.
W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał, że kwestią istotną było to, czy organizacja związkowa nr 002 związku zawodowego Z.J. posiada uprawnienia zakładowej organizacji związkowej z art. 26 ustawy o związkach zawodowych. Sąd przypomniał, że uprawnienia te – w myśl art. 34 w zw. z art. 251 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych (obowiązujących w dacie wypowiedzenia umowy o pracę panu K.) − przysługują takiej międzyzakładowej organizacji związkowej, która zrzesza co najmniej 10 członków będących: pracownikami lub osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji albo funkcjonariuszami pełniącymi służbę w jednostce objętej działaniem tej organizacji (obecnie obowiązujący art. 251 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych przyznaje takie uprawnienia organizacji zrzeszającej minimum 10 pracowników lub osób wykonujących pracę zarobkową w rozumieniu ustawy o związkach zawodowych). Natomiast przy ustalaniu liczby członków uwzględnia się liczbę członków międzyzakładowej organizacji związkowej zatrudnionych u wszystkich pracodawców objętych działaniem tej organizacji (art. 34 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych).
Zdaniem Sądu: W świetle przepisów ustawy o związkach zawodowych rejestracji podlega związek zawodowy, a nie jego wewnętrzne struktury organizacyjne. Nie ma znaczenia także, czy dana organizacja związkowa działająca w ramach międzyzakładowej organizacji, posiada osobowość prawną – gdyż tę kwestię regulować mają statuty związkowe. Związek zawodowy Z.J. nie miał zatem obowiązku określenia w statucie konkretnych jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną. Zapis statutu, zgodnie z którym jednostki organizacyjne związku nabywają osobowość prawną zgodnie z przepisami prawa na mocy uchwały zarządu krajowego, jest wystarczający do nadania takiej osobowości nowo powstałym jednostkom organizacyjnym. Tym samym nie jest istotnym elementem sprawy, to czy dana organizacja ma osobowość prawną, czy nie, czy też macierzysta organizacja jest reprezentatywna, czy też nie.
Ponieważ zaś w sprawie ustalono, że pracodawca był informowany o założeniu organizacji związkowej w jego zakładzie i o liczbie członków przekraczającej 10 osób, miał wobec tego wiedzę na temat działalności związkowej i funkcji powoda – pana K. W tej sytuacji zasadny był zarzut naruszenia przepisów co do wypowiedzenia umowy o pracę, a to z kolei uzasadniało przywrócenie do pracy powoda – gdyż wypowiedzenie nastąpiło niezgodnie z przepisami, bez uzyskania zgody organizacji związkowej, której działaczem był pan K.
Co wynika z orzeczenia?
Do ustalenia uprawnień działaczy organizacji związkowej działającej w danym zakładzie pracy, a będącej jednostką organizacyjną międzyzakładowej organizacji związkowej nie ma znaczenia, czy organizacja ta ma osobowość prawną, czy nie i czy sama organizacja ma przymiot reprezentatywności. Jeżeli organizacja związkowa, będąca częścią międzyzakładowej organizacji związkowej, działająca w danym zakładzie, zrzesza ponad 10 członków, wówczas przysługują jej uprawnienia zakładowej organizacji związkowej, a wyznaczeni do reprezentowania działacze związkowi korzystają ze szczególnej ochrony zatrudnienia – wypowiedzenie umowy o pracę czy zakończenie współpracy z osobą wykonującą pracę zarobkową na innej podstawie niż stosunek pracy nie jest dozwolone, jeżeli ta organizacja (jej zarząd) nie wyrazi na to zgody.
Wyrok Sądu Rejonowego w Bełchatowie z 14 czerwca 2019 r., sygn. akt IV P 38/16
Michał Culepa
