Jakie czynności obejmie zakaz niedzielnej pracy w handlu?
Przepisy ustawy o ograniczeniu handlu w niedzielę, których wprowadzenie planowane jest na 1 marca 2018 r., zawierają nie tylko zakaz wykonywania czynności stricte handlowych, czyli realizacji sprzedaży. Ograniczenie handlu w niedzielę obejmie także wykonywanie czynności powiązanych z handlem.
Ustawa o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (dalej: UOHN) oczekuje już tylko na podpis Prezydenta. Oznacza to zakończenie prac legislacyjnych i wszystko wskazuje na to, że od 1 marca br. zasady pracy zakładów działających w branży handlowej ulegną całkowitej zmianie.
Czynności związane z handlem – co obejmują?
Przyjęta ustawa definiuje wykonywanie czynności handlowych jako:
-
wykonywanie w placówce handlowej czynności bezpośrednio związanych z handlem przez pracownika lub zatrudnionego, a także
-
wykonywanie w takiej placówce przez pracownika lub zatrudnionego czynności związanych z magazynowaniem towarów lub ich inwentaryzacją (art. 3 pkt 3 UOHN).
W praktyce oznacza to, że zakaz nie może obejmować wyłącznie zatrudnionych sprzedawców czy kasjerów, ale wszystkie osoby, które wykonują prace w placówce handlowej.
Zakaz pracy w niedziele obejmować będzie zatem np.:
1) magazynierów,
2) kierowników zmian sprzedawców lub sekcji kas,
3) kierowników i pracowników działów w dużych placówkach handlowych (supermarketach i hipermarketach),
4) zatrudnionych przy obsłudze klienta (np. obsłudze sprzedaży ratalnej, reklamacjach, wymianie zakupionych towarów).
Nie tylko przez pracowników
Istotnym zagadnieniem jest to, kogo personalnie obejmie ustawowy zakaz pracy w niedziele i święta w handlu. Oczywistym jest, że zakaz adresowany jest głównie do pracowników, czyli osób zatrudnionych na podstawie umów o pracę. Te osoby w pełni korzystają ze wspomnianych ograniczeń i nie będą mogły być zatrudniane w niedzielę w placówkach handlowych, które zakaz obejmuje.
Warto jednak zwrócić uwagę na konstrukcję zakazu: ustawa stwierdza wyraźnie, że niedziele i święta w placówkach handlowych handel oraz wykonywanie czynności związanych z handlem są zakazane. Ta ogólna zasada oznacza w praktyce brak możliwości uruchomienia działalności handlowej niezależnie od podstawy zatrudnienia. Tym samym nie będzie możliwe nakazanie wykonywania czynności handlowych jakiejkolwiek osobie zatrudnionej przez właściciela placówki handlowej.
Czynności bezpośrednio z handlem niezwiązane
Kontrowersje dotyczą niektórych pracowników, zatrudnionych w placówkach handlowych, ale przy działalności niezwiązanej bezpośrednio z handlem lub czynnościami wskazanymi wyżej. Chodzi tu głównie o pracowników ochrony, osoby pracujące przy monitoringu, konwojentów przewożących gotówkę lub wartościowy towar itp. Wydaje się, że ten rodzaj pracy – choć związany z działalnością placówki handlowej – nie ma jednak bezpośredniego związku z handlem jako takim, gdyż inne są zadania tych osób (nie handel ale ochrona mienia i osób lub przewóz mienia). Tym samym należy uznać, że np. pracownicy ochrony będą mogli nadal pracować w placówkach handlowych, mimo ich formalnego zamknięcia. Mają oni bowiem strzec mienia placówki, a nie zajmować się działalnością okołohandlową.
Należy przy tym zwrócić uwagę na określenie miejsca prowadzenia czynności związanych z handlem – jest nią placówka handlowa. Tym samym wszelkie czynności związane z rozliczeniami rachunkowymi – księgami handlowymi, rejestrami magazynowymi, czy rozliczeniami podatków i składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli nie będą prowadzone bezpośrednio na miejscu w placówce handlowej, nie podlegają zakazowi pracy niedzielnej.
Przykład
Sklep B. zatrudnia – poza sprzedawcami i magazynierem – także dwie osoby zajmujące się rozliczeniami i sprawami kadrowymi, jedna prowadzi księgi rachunkowe i rozliczenia podatkowe oraz ZUS, druga – sprawy kadrowe, przy czym obie osoby mają kwalifikacje do pracy w księgowości oraz doświadczenie w pracy w kadrach i mogą „wymieniać się” obowiązkami w razie potrzeb. Obaj pracownicy wykonują swoją pracę w domu (na zasadzie telepracy), okazjonalnie w siedzibie pracodawcy (biuro właściciela sklepu znajduje się obok placówki). Tego typu prac zasadniczo nie obejmuje zakaz pracy w niedziele, jeżeli nie są wykonywane w placówce handlowej.
-
ustawa z 24 listopada 2017 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni – przekazana do podpisu Prezydenta RP.
Michał Culepa
