Osiągnięcie wieku emerytalnego a obowiązek rozwiązania umowy o pracę przez pracownika

Pracownik, który osiągnął wymagany wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn)

nie musi występować do pracodawcy o rozwiązanie umowy o pracę, gdyż osiągnięcie wieku emerytalnego nie powoduje konieczności zakończenia stosunku pracy. Jeżeli jednak z tego powodu pracownik chce rozwiązać umowę, może to uczynić w każdym czasie za wypowiedzeniem bądź też składając prośbę o rozwiązanie umowy za porozumieniem stron.

Wydaje się, iż pracownik składając ofertę rozwiązania umowy za porozumieniem stron może określić jako datę rozwiązania umowy o pracę zdarzenie, które ma nastąpić w przyszłości, np. rozwiązanie umowy o pracę z dniem uzyskania prawa do emerytury. Przesłanki, które określają warunek, muszą być jednak określone w sposób konkretny, jednoznaczny i łatwy do ustalenia. Dzięki temu wystąpienie warunku i tym samym rozwiązanie umowy o pracę jest pewne co do daty jego wystąpienia. Jednakże każda sytuacja użycia warunku w piśmie rozwiązującym umowę powinna być oceniana w indywidualnym kontekście.

SN: dopuszczalność stosowania warunku zależy od konkretnej sytuacji
Nie można sformułować żadnej generalnej zasady co do tego, czy rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron może być uzależnione od warunku. Wszystko zależy od rodzaju tego warunku i sposobu jego sformułowania, co powinno być oceniane w kontekście treści łączącej strony umowy o pracę.
(Fragment uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2001 r., I PKN 474/00, OSNP 2003/8/203).

Zastosowanie trybu rozwiązania umowy za porozumieniem stron z zastrzeżeniem warunku jest możliwe, jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę. W opisanej w pytaniu sytuacji pracodawca zdecyduje więc, czy uwzględnić wniosek pracownika o rozwiązanie umowy za porozumieniem stron w dniu nabycia prawa do emerytury. Jednakże pracownik chcąc przejść na emeryturę nie musi już w momencie składania wniosku o przyznanie prawa do emerytury rozwiązywać umowy albo zastrzegać terminu jej rozwiązania na dzień przyznania uprawnienia. Pracownik może wystąpić do pracodawcy o rozwiązanie umowy o pracę już po wydaniu pozytywnej decyzji przez ZUS.

Zwykle przyjmuje się, że pracodawca może wypowiedzieć pracownikowi umowę o pracę ze względu na nabycie prawa do emerytury (aczkolwiek orzecznictwo sądowe nie jest w tej sprawie całkiem jednolite). W sytuacji, o której mowa w pytaniu, pracodawca będzie mógł wypowiedzieć umowę pracownikowi ze względu na prawo do emerytury dopiero w momencie przyznania mu tego prawa. Podstawą rozwiązania umowy będzie art. 30 § 1 pkt 2 Kp. W oświadczeniu woli o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem obowiązkiem pracodawcy jest wskazanie przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie. W tym przypadku przyczyną wypowiedzenia będzie nabycie przez pracownika uprawnień emerytalnych.

SN: Prawo do emerytury uzasadnia wypowiedzenie umowy
Uzyskanie przez pracownika prawa do emerytury jest uzasadnioną przyczyną wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę na czas nieokreślony i nie oznacza dyskryminacji ze względu na wiek pracownika.
(Wyrok Sądu Najwyższego z 29 września 2005 r., II PK 19/05, OSNP 15-16/236)

Pracodawca natomiast nie może wypowiedzieć pracownikowi stosunku pracy, jeżeli pracownik osiągnął wiek emerytalny, ale nie zostało mu jeszcze przyznane prawo do emerytury. Takie stanowisko zajął też Sąd Najwyższy.

SN: Wiek emerytalny nie może być wyłączną przyczyną wypowiedzenia umowy
Wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony wyłącznie z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego jest nieuzasadnione.
(Wyrok Sądu Najwyższego z 4 listopada 2004 r., I PK 7/04, OSNP 2005/12/171)

Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego mogłoby być uznane za przejaw dyskryminacji pracownika ze względu na wiek.

Najlepiej jednak rozwiązać umowę o pracę za porozumieniem stron. Podstawą rozwiązania będzie art. 30 § 1 pkt 1 Kp. Jest to najmniej konfliktowy i dogodny sposób ustania stosunku pracy. Umowę za porozumieniem stron można bowiem rozwiązać w każdym czasie. Nie jest też wymagane zachowanie szczególnej formy, jednak dla celów dowodowych wskazana jest forma pisemna. Warunkiem bezwzględnym takiego ustania stosunku pracy jest jednak obustronna zgoda stron na rozwiązanie umowy o pracę w tym trybie.

Pracownik przechodzący na emeryturę obowiązany jest dołączyć do wniosku o emeryturę odpowiednie zaświadczenia, niezbędne do ustalenia prawa do emerytury jak i jej wysokości. Taki dowodami są:

A zatem w sytuacji ubiegania się pracownika o przyznanie prawa do emerytury pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu na druku ZUS Rp-7.