Zgodnie z zapisem w regulaminie ZFŚS pracodawca w 2011 r. ustalił, iż odpis będzie wynosił 90% podstawy. Pierwsza rata (75%) została przekazana na rachunek bankowy funduszu. Z powodu trudności finansowych pracodawca w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową ustalił, iż 1 września 2011 r. zmniejsza odpis w 2011 r. do wysokości 50%. Czy w związku z taką zmianą druga rata odpisu, która ma być przekazana do 30 września 2011 r. w wysokości 25%, może już być obliczona od podstawy 50% rocznego odpisu? Czy pracodawca powinien również skorygować wysokość przekazanej I raty odpisu (do końca maja)? A może nie powinien ruszać już przekazanej I raty i przeliczyć ponownie cały odpis na 2011 r. i przekazać tylko ewentualną różnicę do końca września jako II ratę odpisu? Czy jednak nie powinniśmy przy takim zapisie w ogóle ruszać I odpisu, ponieważ kwota była odprowadzona od takiej wysokości, jaka była ustalona w regulaminie (a więc 90% podstawy) i pozostałe 25% (II rata) obliczyć od nowo ustalonej podstawy i przyjąć, że suma I i II raty obliczonej od różnych podstaw będzie stanowić odpis na 2011 r., który będzie skorygowany na koniec roku w zależności od ruchów kadrowych?
Moim zdaniem przytoczony zapis porozumienia pracodawcy ze związkiem zawodowym jest podstawą do zmniejszenia tylko drugiej, nie przekazanej jeszcze na rachunek funduszu raty.
Przepisy ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych umożliwiają zmianę wysokości odpisu na ZFŚS - także w ciągu roku. Jeśli pracodawca zatrudnia wg stanu 31 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, a pracownicy są objęci układem zbiorowym pracy - postanowienia w kwestii wysokości odpisu (dotyczące jego zmniejszenia lub zwiększenia) powinny być zawarte w układzie zbiorowym pracy, po uzgodnieniu z organizacją związkową.
Jak wynika z pytania, pracodawca w porozumieniu z zakładową organizacją związkową ustalił w regulaminie ZFŚS, że odpis na fundusz w 2011 r. będzie wynosił 90% podstawy (którą zapewne jest odpis naliczany zgodnie z przepisami ustawy o ZFŚS).
Następnie w ciągu roku, po przekazaniu I raty odpisu naliczonego zgodnie z zapisami regulaminu, strony postanowiły, że od 1 września 2011 r. odpis będzie wynosił 50% podstawy.
Moim zdaniem taki zapis daje podstawę do tego, aby zmniejszyć tylko drugą, nie przekazaną jeszcze na rachunek funduszu ratę odpisu. Świadczy o tym zapis dotyczący terminu zmniejszenia odpisu - od 1 września 2011 r. Można więc domniemywać, że wolą stron było zmniejszenie tylko drugiej części odpisu.
W opisanej sytuacji wskazane jest jednak ustalenie, jaki był zamiar stron, które zawarły porozumienie. Warto także doprecyzować zawarte porozumienie tak, aby w przyszłości nie było podstaw np. do wystąpienia związków zawodowych przeciwko pracodawcy, który ich zdaniem bezprawnie i bez porozumienia z nimi zmniejszy odpis za cały rok do wysokości 50% podstawy.
» art. 3 ust. 1, art. 4 ust. 1, art. 6 ust. 2, art. 8 ust. 3, art. 10, art. 12 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 1996 r. nr 70, poz. 335).
Emilia Wawrzyszczuk