W regulaminie ZFŚS mamy przewidzianą możliwość przyznawania pożyczek na remont mieszkania dla pracowników i emerytów (w różnych kwotach). Czy treść umowy o pożyczkę może być taka sama, biorąc pod uwagę zapisy typu: „potrącenie raty z wynagrodzenia, wymagalność pożyczki w razie rozwiązania stosunku pracy”?
Treść umowy o udzielenie pożyczki na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych powinna być oparta na postanowieniach zakładowego regulaminu ZFŚS w części dotyczącej zasad udzielania pomocy mieszkaniowej oraz powinna uwzględniać status pożyczkobiorcy i jego indywidualne możliwości obsługiwania pożyczki.
Zgodnie z przepisami ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych działalność socjalna pracodawcy finansowana z funduszu obejmuje m.in. udzielanie zwrotnej i bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe - na warunkach określonych w umowie. Oznacza to, że pożyczka z ZFŚS ma charakter pomocy socjalnej, udzielanej na cele mieszkaniowe (np. na remont mieszkania).
W myśl ustawowej zasady szczegółowe zasady udzielania pomocy socjalnej, a więc także mieszkaniowej w formie zwrotnej, określać powinien regulamin ZFŚS, uzgodniony ze związkami zawodowymi, a gdy one nie działają - z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.
Na podstawie regulaminu opracowywana jest indywidualna umowa pożyczki na cele mieszkaniowe, która szczegółowo powinna określać warunki, na jakich pracodawca udziela pożyczki i sposób jej spłaty.
Do osób uprawnionych do korzystania z funduszu, w tym z pomocy na cele mieszkaniowe, zalicza się pracowników i ich rodziny, a także byłych pracowników zakładu - emerytów i rencistów i ich rodziny. Podkreślić należy, iż istotą pomocy na cele mieszkaniowe w formie pożyczki, co do zasady, jest jej zwrot na fundusz na warunkach określonych w regulaminie i w indywidualnych umowach o udzielenie pożyczki, zawieranych przez pracodawcę - pożyczkodawcę i pożyczkobiorców - pracownika oraz byłego pracownika (emeryta i rencistę).
Regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, w części dotyczącej pomocy na cele mieszkaniowe w formie zwrotnej, określać powinien w szczególności: cele mieszkaniowe, na które udziela się pożyczek, ich wysokość, częstotliwość przyznawania, wysokość oprocentowania, sposób zabezpieczenia i spłaty pożyczki, warunki i zasady stosowania ułatwień w spłacie pożyczki, tj. zawieszenie spłaty, umorzenie całości bądź części pożyczki itp. Osobom znajdującym się w najtrudniejszej sytuacji mieszkaniowej, które ze względu na trudną sytuację materialną nie są w stanie obsługiwać pożyczek, pracodawca może udzielić pomocy w formie bezzwrotnej, na warunkach określonych w regulaminie.
W „mieszkaniowej” części regulaminu powinny znaleźć się więc postanowienia dotyczące w szczególności:
Jednocześnie pamiętać należy, że umowa pożyczki na cele mieszkaniowe, udzielanej ze środków ZFŚS, należy do sfery prawa cywilnego, co oznacza, że w razie niedotrzymywania przez strony umowy jej warunków będzie ona przedmiotem rozpatrywania przez sąd powszechny (cywilny).
» art. 2 pkt 1, pkt 5, art. 8, art. 10 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 1996 r. nr 70, poz. 335),
» art. 720-724, art. 876-887 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 93).
Jadwiga Stefaniak