Kierowcy międzynarodowi bez ryczałtu za nocleg w kabinie

Chodzi o przepis art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców, który uznany został przez Trybunał za niezgodny z art. 2 Konstytucji.

Należy się spodziewać, że po wyroku Trybunału sądy będą oddalać większość pozwów kierowców o wypłatę zaległych ryczałtów. Natomiast jeśli sąd orzekł już obowiązek wypłaty zaległego ryczałtu na rzecz kierowców, pracodawca może wnieść do sądu skargę o wznowienie postępowania. Skargę trzeba wnieść w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie wyroku TK, czyli od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Z tym niestety, jak wiadomo, może być kłopot.

W uzasadnieniu wyroku Trybunał stwierdził, że kierowcy nie powinni w zakresie należności za podróże służbowe podlegać tym samym przepisom, co urzędnicy w urzędach państwowych czy samorządowych. Tymczasem obowiązuje ich rozporządzenie dotyczące podróży służbowych w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej. Te przepisy nie uwzględniają specyfiki branży transportowej. Dla kierowcy w transporcie międzynarodowym podróż służbowa jest stanem permanentnym, obejmującym w zasadzie cały czas pracy. Natomiast w przypadku pracowników sektora budżetowego, do których odnosi się rozporządzenie, jest to zjawisko incydentalne.

Z tego względu, zdaniem Trybunału, ustawodawca powinien oddzielnie uregulować kwestie podróży służbowych kierowców, uwzględniając specyfikę tego zawodu. W szczególności powinien jasno określić, jakie warunki noclegu w kabinie są odpowiednie.

Trybunał zaznaczył też, że przewoźnicy w transporcie międzynarodowym ponosili nakłady finansowe, dostosowując samochody ciężarowe tak, aby było w nich odpowiednie miejsce do spania dla każdego kierowcy lub kupując samochody fabrycznie dostosowane do takiego odpoczynku. Robili to dlatego, że według art. 8 ust. 8 rozporządzenia nr 561/2006, jeżeli kierowca dokona takiego wyboru, dzienne okresy odpoczynku i skrócone tygodniowe okresy odpoczynku poza bazą może wykorzystywać w pojeździe, o ile posiada on odpowiednie miejsce do spania dla każdego kierowcy i pojazd znajduje się na postoju. Mieli więc usprawiedliwione przekonanie, że zapewniają w ten sposób kierowcy bezpłatny nocleg, o którym mowa w rozporządzeniach Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 2002 r. i 2013 r. Mogli więc uznać, że dzięki temu będą zwolnieni z ponoszenia kosztów noclegu kierowców.

Trybunał zwrócił też uwagę, że art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców, w którym przewidziano obowiązek zwracania kierowcom wydatków związanych z wykonywaniem zadania służbowego, odsyła do przepisów z Kodeksu pracy. Z kolei przepisy kodeksu zawierają dalsze odesłanie do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej, a wcześniej do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju.

Trybunał uznał, że taki sposób konstrukcji przepisów, wykorzystujący kaskadowe odesłania, jest niezgodny z wynikającymi z art. 2 Konstytucji zasadami poprawnej legislacji i zaufania do państwa oraz stanowionego przez nie prawa. Zgodnie bowiem z zasadami techniki prawodawczej, czyli wytycznymi, jak tworzyć przepisy, nie odsyła się do przepisów, które już zawierają odesłania.

Źródło: Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24 listopada 2016 r., sygn. akt K 11/15