Rozliczanie i rekompensata godzin ponadwymiarowych niepełnoetatowca
W umowach o pracę pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy (1/2, 3/4, 1/4 etatu) w punkcie dotyczącym limitu godzin ponadwymiarowych, którego przekroczenie uprawnia pracownika do dodatku jak za nadgodziny określono odpowiednio: powyżej 1/2 etatu, powyżej 3/4 etatu, powyżej 1/4 etatu oraz maksymalnie 39 godzin przeciętnie w tygodniu. Który zapis jest prawidłowy? I co w rzeczywistości oznacza? Rozliczamy to tak, że jeśli pracownik zatrudniony na 1/2 etatu, pracujący codziennie po 4 godziny w któryś dzień w harmonogramie ma ustaloną pracę przez 6 godzin, to w następnym dniu pracuje 2 godziny. Czy w związku z tymi zapisami postępujemy prawidłowo?
Praca ponadwymiarowa pracownika niepełnoetatowego nie może być rekompensowana czasem wolnym od pracy.
Limit godzin pracy po przekroczeniu, którego pracownik niepełnoetatowy uzyskuje prawo do dodatkowego wynagrodzenia za pracę najlepiej ustalić na poziomie tygodniowym.
Strony ustalają w umowie o pracę dopuszczalną liczbę godzin pracy ponad określony wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, których przekroczenie uprawnia pracownika, oprócz normalnego wynagrodzenia, do dodatku do wynagrodzenia, jak za pracę w godzinach nadliczbowych. Określenie dopuszczalnej liczby godzin, której przekroczenie powoduje konieczność dodatkowego wynagrodzenia pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy dotyczy pracy ponad przyjęty w umowie o pracę wymiar czasu pracy.
Możliwe są różne zapisy
Metody ustalania liczby godzin pracy, po przekroczeniu której pracownik, oprócz normalnego wynagrodzenia, otrzymywać będzie dodatek jak za pracę w godzinach nadliczbowych, są różne. Przykładowo dla pracownika zatrudnionego na 0,5 etatu powyższy limit godzin może być określony na kilka sposobów, ale musi się on mieścić pomiędzy 0,5 etatu, a pełnym etatem.
W odniesieniu do etatu...
Pierwsza możliwość ustalenia powyższej liczby to odniesienie się do wielkości etatu, czyli zapisanie w umowie o pracę pracownika zatrudnionego np. na 0,5 etatu, że praca w wymiarze przekraczającym np. 0,6 etatu będzie uprawniała pracownika, oprócz normalnego wynagrodzenia, także do dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych.
...lub określenie limitów dobowych albo tygodniowych
Dopuszczalne jest także określenie ogólnej dobowej lub tygodniowej liczby godzin pracy po przekroczeniu których pracownikowi przysługiwać będzie wskazany dodatek jak za pracę nadliczbową. Przykładowo strony mowy o pracę mogą ustalić, że dodatek jak za pracę w godzinach nadliczbowych przysługiwać będzie dopiero po przekroczeniu 39 godziny tygodniowo lub 7 godziny na dobę w przyjętym okresie rozliczeniowym (oczywiście powyższe liczby mogą być niższe, np. na poziomie 30 godzin w tygodniu i 6 godzin na dobę, itd.).
W opisanym w pytaniu przypadku najlepiej będzie limit godzin pracy, po przekroczeniu którego pracownikowi niepełnoetatowemu należy się wynagrodzenie jak za pracę w godzinach nadliczbowych, określić na poziomie tygodniowym, zapisując np. że prawo do wskazanego wynagrodzenia pracownik nabywa po przekroczeniu np. 39 godziny pracy w tygodniu.
Tylko wynagrodzenie z ewentualnym dodatkiem
Ponadto wskazać należy, iż za pracę przekraczającą umownie ustalony limit pracownik niepełnoetatowy nabywa tylko i wyłącznie prawo do dodatkowego wynagrodzenia za pracę. Praca taka nie stanowi bowiem pracy w godzinach nadliczbowych (jest jedynie wynagradzana tak jak praca nadliczbowa). Tym samym pracodawcy nie mają prawnych możliwości udzielać czasu wolnego od pracy za pracę przekraczającą ustalony dla pracownika niepełnoetatowego limit godzin.
Czas wolny może być natomiast udzielony w zamian za pracę nadliczbową, która również w przypadku pracownika niepełnoetatowego powstaje po przekroczeniu 8. godziny na dobę i przeciętnie 40. godziny w tygodniu.
Pracownik zatrudniony na ½ etatu wykonuje pracę codziennie przez 4 godziny. Zgodnie z umową o pracę dodatkowe wynagrodzenie, jak za pracę nadliczbową, przysługuje mu za pracę powyżej 6 godzin na dobę. Jednego dnia pracodawca polecił mu pozostanie w pracy dodatkowo jeszcze przez 5 godzin, co spowodowało, że w tym dniu pracownik wykonywał pracę przez 9 godzin. Rozliczenie czasu pracy tego pracownika powinno wyglądać następująco.
- za pierwsze 4 godziny pracy pracownik powinien otrzymać normalne wynagrodzenie za pracę, ponieważ są to godziny pracy harmonogramowej,
- za 5. i 6. godzinę pracy pracownik powinien otrzymać normalne wynagrodzenie za prac ę- są to godziny ponad określony wymiar czasu pracy, lecz poniżej określonego w umowie o pracę limitu, który uprawnia pracownika do dodatkowego wynagrodzenia jak za pracę w godzinach nadliczbowych,
- za 7. i 8. godzinę pracy pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia i dodatku tak jak za pracę w godzinach nadliczbowych, zgodnie z postanowieniami umowy o pracę,
- natomiast 9. godzina pracy stanowi pracę w godzinach nadliczbowych, którą pracodawca może zrekompensować pracownikowi wynagrodzeniem powiększonym o stosowne dodatki lub czasem wolnym od pracy.
art. 151 § 5, art. 1511 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 1502).
Joanna Kaleta
