Za czas dyżuru poza domem pracownik powinien dostać czas wolny
Kodeks pracy przewiduje, że za czas dyżuru, z wyjątkiem dyżuru pełnionego w domu, pracownikowi przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego – wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną. Czy za absencję spowodowaną takim odbiorem pracownikowi należy się wynagrodzenie?
Odebranie przez pracownika czasu wolnego od pracy w zamian za pełniony dyżur nie powinno powodować obniżenia należnego mu wynagrodzenia. Państwowa Inspekcja Pracy uznaje jednak, że za czas wolny udzielony pracownikowi w takiej sytuacji nie przysługuje wynagrodzenie.
Kodeks pracy przewiduje dwie formy rekompensaty za czas dyżuru pełnionego poza domem pracownika:
- czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru,
- a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego - wynagrodzenie.
Wolne za czas dyżuru nie powinno powodować obniżenia wynagrodzenia
Artykuł 1515 § 3 Kodeksu pracy, regulując kwestię rekompensaty za czas dyżuru czasem wolnym, nie odnosi się do wynagrodzenia za czas takiej nieobecności. Kwestia wynagrodzenia za czas wolny udzielony w zamian za dyżur pełniony poza domem nie jest zatem wprost uregulowana w przepisach kodeksu.
Należy jednak mieć na uwadze, że to pracodawca ustala rozkład dni i godzin do przepracowania w ramach wymiaru czasu pracy pracownika wynikającego z umowy o pracą. Jeżeli zatem w wyniku udzielenia przez pracodawcę czasu wolnego za dyżur pracownik przepracuje mniejszą liczbę godzin, niż wynikałaby z wymiaru czasu pracy ustalonego na podstawie art. 130 Kodeksu pracy, to fakt ten nie powinien spowodować obniżenia należnego pracownikowi wynagrodzenia.
Przepisy mające na celu realizację funkcji ochronnej przepisów o czasie pracy nie mogą bowiem powodować sytuacji, w której pracownik otrzymujący czas wolny za dyżur (co powinno być zasadą) byłby w sytuacji mniej korzystnej niż pracownik, który za dyżur otrzymuje wynagrodzenie. Pracownik nie może ponosić negatywnych skutków związanych z realizacją uprawnień przyznawanych mu przez przepisy prawa pracy.
PIP: wynagrodzenie nie przysługuje
Państwowa Inspekcja Pracy zajęła jednak odmienne stanowisko w tej kwestii. Zgodnie bowiem z pismem Departamentu Prawnego GIP z 8 kwietnia 2008 r. (Rzeczposp. DF 2008/90/3), „(…)przepis przewiduje dwie formy rekompensaty za czas dyżuru niepełnionego w domu: czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego - wynagrodzenie.
Wybór formy uzależniony jest od decyzji pracodawcy w tej sprawie. W przypadku udzielenia czasu wolnego, co - jak wynika z przepisu - powinno być zasadą (wynagrodzenie przysługuje tylko w braku możliwości udzielenia czasu wolnego), powszechnie obowiązujące przepisy prawa pracy nie przewidują prawa do wynagrodzenia za ten czas.
Brak jest zatem podstaw prawnych do ustalenia wynagrodzenia za ten okres, a niepłatny czas wolny jest w tym wypadku jedyną formą rekompensaty za pełnienie dyżuru poza domem pracownika.”
Joanna Kaleta
