Czy z pracownikiem powracającym do pracy po odbyciu służby przygotowawczej można rozwiązać umowę o pracę, czy też objęty jest on okresem ochronnym?
Pracodawca nie może zwolnić pracownika powołanego do odbycia służby przygotowawczej w okresie od dnia doręczenia karty powołania do służby, aż do jej odbycia. Ponadto pracodawca jest zobowiązany do ponownego przyjęcia do pracy pracownika powracającego po służbie, jeżeli zgłosi swój powrót w ciągu 30 dni od zwolnienia ze służby.
Osoby odbywające służbę przygotowawczą są uznawane za żołnierzy w czynnej służbie wojskowej. W związku z czym korzystają one ze szczególnych uprawnień przewidzianych dla żołnierzy zasadniczej służby wojskowej, na zasadach określonych w art. 118-132 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, w tym m.in. ze szczególnej trwałości stosunku pracy oraz z gwarancji zatrudnienia u pracodawcy, u którego pracownik był zatrudniony w dniu powołania do służby.
Szczególna trwałość zatrudnienia dotyczy okresu od dnia doręczenia pracownikowi karty powołania do służby aż do jej odbycia. W tym czasie stosunek pracy powołanego do służby pracownika nie może być przez pracodawcę wypowiedziany ani rozwiązany, z nielicznymi wyjątkami określonymi w ustawie o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (np. likwidacja pracodawcy).
Natomiast gwarancja zatrudnienia po powrocie ze służby dotyczy pracodawcy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do służby. Taki pracodawca jest zobowiązany do ponownego zatrudnienia pracownika na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz wynagrodzenia, jeżeli w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia ze służby pracownik zgłosił się do tego pracodawcy w celu podjęcia pracy. Niezachowanie tego terminu powoduje wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że nastąpiło z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, np. choroba potwierdzona zwolnieniem lekarskim. Jeżeli zaś podczas odbywania służby pracownik podwyższył swoje kwalifikacje zawodowe (lub uzyskał inne kwalifikacje zawodowe), pracodawca – na wniosek pracownika – jest zobowiązany zatrudnić go w miarę możliwości na stanowisku, które odpowiada nabytym kwalifikacjom.
Gwarancja zatrudnienia polega na zobowiązaniu pracodawcy do „ponownego przyjęcia” do pracy pracownika powracającego po służbie przygotowawczej. Nie ustanawia jednak żadnego dalszego okresu ochronnego. Zatem teoretycznie możliwe jest zwolnienie pracownika, który powrócił do pracy po służbie przygotowawczej, ale może ono mieć miejsce dopiero po ponownym przyjęciu pracownika do pracy. Jednakże, zanim pracodawca podejmie decyzję o rozwiązaniu umowy z pracownikiem, warto, aby przeanalizował powody tego zwolnienia. Pamiętać przy tym należy, że pracownik może kwestionować otrzymane wypowiedzenie. W takiej sytuacji zgodność takiego wypowiedzenia z przepisami prawa pracy (oraz zasadność w przypadku umowy na czas nieokreślony) oceni sąd pracy.
Katarzyna Wrońska-Zblewska