Niewywiązanie się z obowiązków a odmowa udzielenia urlopu szkoleniowego

Kodeks pracy przyznaje pracownikom podnoszącym kwalifikacje zawodowe z inicjatywy pracodawcy lub za jego zgodą prawo do urlopu szkoleniowego oraz zwolnienia z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania. Za czas urlopu oraz zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

W przypadku gdy podnoszenie kwalifikacji zawodowych odbywa się w formie studiów, pracownikowi przysługuje urlop szkoleniowy w wymiarze 21 dni w ostatnim roku studiów - na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.

Przepisy nie regulują trybu udzielenia urlopu szkoleniowego. Należałoby więc przyjąć, że termin wykorzystania urlopu powinien zostać uzgodniony między pracownikiem a pracodawcą. W miarę możliwości pracodawca powinien uwzględnić wniosek pracownika i udzielić urlopu w terminie przez niego wskazanym.

Należy mieć na względzie, że celem przedmiotowego urlopu jest umożliwienie pracownikowi przygotowania pracy dyplomowej i przygotowania się do egzaminu dyplomowego.

Termin skorzystania z urlopu powinien więc być skorelowany z datą złożenia pracy lub przystąpienia do egzaminu. Tylko w sytuacji, gdyby udzielenie urlopu szkoleniowego mogło spowodować poważne zakłócenia w toku pracy, można by uznać za uzasadnione odmówienie pracownikowi udzielenia urlopu (sam fakt niewywiązywania się z obowiązków służbowych nie stanowi podstawy do pozbawienia pracownika uprawnienia przewidzianego w przepisach Kodeksu pracy). W takim przypadku pracodawca powinien jednak zaproponować inny termin jego wykorzystania, tak aby odmowa udzielenia urlopu w terminie wskazanym przez pracownika nie prowadziła do definitywnego pozbawienia go możliwości skorzystania z urlopu szkoleniowego.

Do 1 października 2011 r. przyjmowano, że urlop szkoleniowy dotyczy także studiów podyplomowych, o ile - zgodnie z programem tych studiów - kończą się one złożeniem pracy dyplomowej lub złożeniem egzaminu dyplomowego. Obecnie, w związku z wejściem w życie rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 1 września 2011 r. w sprawie tytułów zawodowych nadawanych absolwentom studiów (…), stan ten uległ zmianie. Określając w rozporządzeniu warunki wydania świadectwa ukończenia studiów podyplomowych termin „praca dyplomowa” oraz „egzamin dyplomowy” zastąpiono odpowiednio pojęciem „praca końcowa” i „egzamin końcowy”. W obecnym stanie prawnym pracodawca nie ma już zatem obowiązku udzielania pracownikom podnoszącym kwalifikacje zawodowe w formie studiów podyplomowych urlopu szkoleniowego. W przypadku takich pracowników nie zostaną bowiem spełnione przesłanki uzyskania urlopu określone w Kodeksie pracy, wiążące prawo do urlopu szkoleniowego w ostatnim roku studiów z przygotowaniem pracy dyplomowej oraz przygotowaniem się i przystąpieniem do egzaminu dyplomowego.   

Kodeks pracy przewiduje obowiązek zawarcia przez pracodawcę z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe umowy określającej wzajemne prawa i obowiązki stron. Taka umowa nie może zawierać postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż właściwe przepisy Kodeksu pracy. Nie ma natomiast przeszkód, aby pracodawca postępując zgodnie z zasadą uprzywilejowania pracownika przyznał w umowie pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje na studiach podyplomowych prawo do urlopu szkoleniowego, mimo że nie obligują go do tego przepisy Kodeksu pracy.

Jeżeli natomiast strony zawarły umowę przed 1 października 2011 r. i przewidziały w niej prawo do urlopu szkoleniowego dla pracownika podejmującego studia podyplomowe, to późniejsza zmiana przepisów nie powinna mieć wpływu na wzajemne zobowiązania stron określone w umowie.