Zwolnienie radnego do pracy w komisjach pracodawca może uznać za niepłatną nieobecność
Mamy zatrudnionego pracownika, który jest radnym rady miejskiej. W czasie trwania jego pracy w ciągu dnia zwoływane są komisje na których musi być. Jak mam go zwalniać na owe komisje i jak te zwolnienia rozliczać? Czy zwolnienia odpisywać z urlopu wypoczynkowego czy traktować jako godziny bezpłatne?
Pracodawca może zwolnić pracownika z pracy w celu załatwienia przez niego spraw osobistych. Może również zobowiązać go do odpracowania takiego zwolnienia, pod warunkiem, iż nastąpi to w tej samej dobie pracowniczej. Nie może jednak czasu takiego zwolnienia odpisywać z urlopu wypoczynkowego pracownika.
Pracodawca może zwolnić pracownika z pracy w celu załatwienia przez niego spraw osobistych (np. na czas udziału w komisjach, na których obecność pracownika jest wymagana z uwagi na poza pracownicze zobowiązania). Choć przepisy prawa pracy nie regulacją tej kwestii, wyrażenie zgody przez pracodawcę na prywatne wyjście pracownika z pracy, należy do jednego z posiadanych przez niego uprawnień dyrektywnych. Z natury rzeczy z wnioskiem o zgodę na opuszczenie miejsca pracy w celu załatwienia spraw osobistych występuje pracownik. Wniosek taki może być złożony w formie pisemnej bądź ustanej. Pracodawca nie ma obowiązku przychylać się do wniosku pracownika w tej sprawie. Jeśli jednak to uczyni pamiętać musi o kilku zasadach.
Odpracowanie zwolnienia tylko w tej samej dobie pracowniczej
Co do zasady pracodawca nie ma możliwości polecenia pracownikowi odpracowania prywatnego wyjścia z pracy. Polecenie odpracowania zwolnienia z pracy w celu załatwienia spraw osobistych lub też przychylenie się do wniosku pracownika, że udzielony mu czas wolny odpracuje, może spowodować pracę w godzinach nadliczbowych. Czas wolny od pracy, który pracownik wykorzystuje na załatwienia spraw osobistych nie jest wliczany do czasu pracy pracownika. W czasie tym pracownik nie pozostaje bowiem w dyspozycji pracodawcy, a wymiar czasu wolnego udzielonego pracownikowi na załatwienie spraw prywatnych obniża obowiązujący go wymiar czasu pracy. Natomiast czas, w którym pracownik odpracowuje swoje prywatne wyjście w pełnym zakresie podlega wliczeniu do czasu pracy.
Dlatego też w przypadku zwolnienia pracownika zatrudnionego w podstawowym systemie czasu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, z części dnia pracy, na jego wniosek, pracodawca może zobowiązać pracownika do odpracowania takiego zwolnienia lub też wyrazić zgodę na odpracowanie czasu wolnego, o który wnioskuje pracownik tylko w tym dniu.
Ponadto „odrobienie” przez pracownika zwolnienia z części dnia pracy jest możliwe o tyle o ile nie narusza dobowej oraz średniotygodniowej normy czasu pracy oraz zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Oznacza to zatem, iż w przypadku pracownika zatrudnionego w podstawowym systemie czasu pracy w pełnym wymiarze godzin, „odpracowanie” zwolnienia z części dnia pracy możliwe jest tylko w dniu wolnym od pracy, pod warunkiem, iż polecenie takie nie naruszy zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy.
Pracodawca nie ma natomiast prawnej możliwości wyrażenia zgodny na odpracowanie lub polecenia pracownikowi odpracowania czasu wolnego w innym dniu pracy, w ten sposób, że pracownik miałby w taki inny dzień świadczyć pracę w wyższym dobowym wymiarze czasu pracy. Takie „odpracowanie”, bez względu na to czy następuje na wiosek pracownika czy poleceniem pracodawcy, stanowiłoby nieuzasadnione polecenie pracy w godzinach nadliczbowych. Za taką „dodatkową” pracę pracodawca miałby również obowiązek wypłacić pracownikowi, oprócz normalnego wynagrodzenia, dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych.
W razie niedopracowania udzielonego czasu wolnego pracodawca może taką nieobecność w pracy uznać jako usprawiedliwioną, ale niepłatną. W takiej sytuacji pracownik otrzyma wynagrodzenie za pracę obniżone o liczbę godzin nieobecności w pracy. Zgodnie bowiem z art. 80 kp., wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią. Ponieważ żaden przepis prawa nie gwarantuje pracownikowi zachowania prawa do wynagrodzenia za czas nieobecności w pracy powodowany koniecznością załatwienia spraw osobistych, za czas tej nieobecności pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia (chyba, że prawo do takiego wynagrodzenia przyzna mu pracodawca).
Czasu zwolnienia od pracy, w celu załatwienia spraw osobistych, pracodawca nie może odpisać od urlopu wypoczynkowego pracownika
Urlopu wypoczynkowego udziela się w dniach. Udzielenie pracownikowi urlopu w dniu pracy w wymiarze godzinowym odpowiadającym części dobowego wymiaru czasu pracy jest dopuszczalne jedynie w przypadku, gdy część urlopu pozostała do wykorzystania jest niższa niż pełny dobowy wymiar czasu pracy pracownika w dniu, na który ma być udzielony urlop. Jeżeli jednak taka okoliczność nie ma miejsca, pracodawca nie ma prawnej możliwości udzielić pracownikowi urlopu w wymiarze godzinowym, np. na załatwienie spraw osobistych.
Joanna Kaleta
