Powstanie w trakcie roku szkolnego wolnych godzin, skutkuje obowiązkiem dyrektora odpowiedniego ich rozdysponowania. Co oznacza odpowiednie ich rozdysponowanie? Najpierw trzeba dopełnić etaty pracowników, którym ograniczono zatrudnienie, a dopiero potem - w razie potrzeby - przydzielić godziny ponadwymiarowe albo zatrudnić nowych nauczycieli.
Dyrektor powinien w pierwszej kolejności przydzielić dodatkowe godziny nauczycielom zatrudnionym na podstawie mianowania, którym ograniczono zatrudnienie i w ten sposób dopełnić ich etat. Stan ograniczenia zatrudnienia ma bowiem charakter tymczasowy i może trwać tylko wtedy, jeżeli nie ma możliwości zatrudnienia nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć.
W przypadku, gdy dyrektor nie przydzieli dodatkowych godzin nauczycielom, którym ograniczono etat, w ramach ich kwalifikacji, a zdecyduje się na rozdysponowanie tych godzin w inny sposób, wówczas może narazić się na proces sądowy. Nauczyciel z ograniczonym etatem, który zgłaszał dyrektorowi chęć powrotu do pracy pełnowymiarowej, może bowiem domagać się przed sądem wyrównania wynagrodzenia do kwoty odpowiadającej płacy w pełnym wymiarze zajęć.
W drugiej kolejności dyrektor może rozdysponować wolne godziny pomiędzy nauczycieli pełnoetatowych, przydzielając je w formie godzin ponadwymiarowych - tu także wymagane jest posiadanie odpowiednich kwalifikacji.
Dyrektor może również utworzyć dodatkowe etaty i zatrudnić nowych nauczycieli. Trzeba jednak mieć na względzie, że nowo zatrudnionego nauczyciela będzie trudniej zwolnić niż pozbawić dotychczasowego nauczyciela godzin ponadwymiarowych.
Wolne godziny wynikające z nieobecności nauczyciela zwykle przydziela się w formie godzin doraźnych zastępstw.
Powinny być one tak zorganizowane, by minimalizowały negatywne skutki nieobecności nauczyciela i nie kolidowały z podstawowymi zadaniami nauczycieli, którym zlecono realizację zastępstw.
Przydział godzin powinien nastąpić wyłącznie w ramach kwalifikacji nauczyciela. Oznacza to, że jeżeli nauczyciel, któremu ograniczono zatrudnienie, nie ma wymaganych kwalifikacji, wówczas jego etat nie może być zwiększony.
Wolne godziny można wówczas przydzielić innym nauczycielom posiadającym odpowiednie kwalifikacje, nawet w formie godzin ponadwymiarowych, jak również można zatrudnić nowych nauczycieli posiadających pożądane kwalifikacje.
Możliwość dalszego zatrudnienia nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć powinna być bowiem oceniana wyłącznie w zakresie jego kwalifikacji.
Powyższe regulacje nie mają zastosowania w przedszkolach niepublicznych. W placówkach tych zatrudnienie nauczycieli podlega w pełni regulacji Kodeksu pracy co oznacza, że dodatkowe godziny mogą być przydzielone poprzez zwiększenie wymiaru zajęć nauczycielom zatrudnionym w niepełnym wymiarze, zatrudnienie nowych nauczycieli bądź przydzielenie im godzin nadliczbowych.
Michał Kowalski