W ramach ustalonego czasu pracy nauczyciel realizuje nie tylko obowiązkowe pensum, ale inne zadania i czynności wynikające ze statutu placówki. Czas pracy nauczyciela pełnozatrudnionego wynosi do 40 godzin tygodniowo. Do nauczycieli nie mają zastosowania przepisy Kodeksu pracy dotyczące czasu pracy - w tym przepisy dotyczące godzin nadliczbowych.
Czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień. W ramach tygodniowego czasu pracy (40-godzinnego dla nauczycieli pełnozatrudnionych oraz proporcjonalnie niższego dla nauczycieli niepełnozatrudnionych) nauczyciel zobowiązany jest do:
prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych z uczniami lub na ich rzecz (tzw. pensum),
wykonywania innych czynności i zajęć wynikających z zadań statutowych szkoły, z uwzględnieniem zajęć opiekuńczych, wychowawczych wynikających z potrzeb i zainteresowań uczniów,
wykonywania zajęć i czynności związanych z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.
Zatem do wykonywania innych zajęć w ramach czasu pracy i wynikających z zadań statutowych placówki zobowiązany jest każdy nauczyciel. Liczba godzin realizacji tych zadań wynika z bieżących potrzeb placówki.
W przypadku nauczycieli nie mają zastosowania przepisy dotyczące godzin nadliczbowych - czasu pracy regulowanego Kodeksem pracy. Kwestia czasu pracy została wyczerpująco uregulowana w Karcie Nauczyciela i w tym zakresie nie odsyła do przepisów Kodeksu pracy.
Liczba godzin obowiązkowego pensum nauczyciela w danym dniu, została ustalona w arkuszu organizacyjnym placówki i ewentualnie w obowiązujących w danej placówce wewnętrznych planach pracy poszczególnych pracowników, określonych na podstawie tego arkusza.
Jeśli nauczyciel wykonuje godziny obowiązkowego pensum ponad ustalone w przepisach, otrzymuje za to odrębne wynagrodzenie (są to godziny ponadwymiarowe lub godziny doraźnych zastępstw). Jednak liczba godzin ponadwymiarowych również określona jest w arkuszu organizacji placówki na dany rok szkolny w zależności od potrzeb. Natomiast godziny doraźnych zastępstw realizowane są tylko w zastępstwie nieobecnego pracownika.
Pozostałe zadania i zajęcia, realizowane danego dnia przez nauczyciela po wypracowaniu obowiązkowego pensum, wlicza się do ogólnego czasu pracy nauczyciela (40-godzinnego w tygodniu pracy).
Dodatkowe dni wolne od pracy lub wynagrodzenie przysługuje nauczycielowi jedynie za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze prowadzone w dniu wolnym od pracy lub za pracę w święto przypadające poza dwoma dniami w tygodniu wolnymi od pracy.
Taka regulacja ma zatem zastosowanie wyłącznie w przypadku realizacji przez nauczyciela obowiązkowego pensum w dni wolne od pracy lub święto.
Agnieszka Kosiarz