Zdaniem MRiPS: jak daleko mogą sięgać kontrole ZUS?

Grupa posłów Koalicji Obywatelskiej zwróciła się z interpelacją do resortu pracy w związku ze zbyt daleko idącymi kontrolami ZUS. W ocenie posłów, ZUS nie powinien kwestionować kompetencji pracownika do pracy na danym stanowisku (wykształcenia, doświadczenia) czy wysokości zarobków.

Jak wskazali posłowie zdarza się, że ZUS ingeruje w decyzje pracodawcy lub zleceniodawcy o potrzebie zatrudnienia pracownika lub zleceniu czynności zleceniobiorcy. Co więcej w toku swoich postępowań ZUS podważa doświadczenie zawodowe adekwatność wykształcenia zatrudnianych pracowników lub zleceniobiorców oraz ingeruje w wysokość pobieranego wynagrodzenia. Zdaniem posłów kontrole ZUS sięgają za daleko i sprowadzają się do podejmowania przez Zakład decyzji o doborze pracowników czy ich wynagrodzeniu.

Na zarzuty te w odpowiedzi na interpelację odpowiedział resort pracy, podkreślając że wspominany wyżej zakres kontroli mieści się w ramach przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Jak podkreśliło ministerstwo kontrola może obejmować zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych, prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek, ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych i wypłacanie tych świadczeń oraz dokonywanie rozliczeń z tego tytułu.

Stąd też ZUS jest uprawniony do weryfikacji, czy osoba zgłoszona przez płatnika składek do ubezpieczeń faktycznie posiada do nich tytuł, w tym do zbadania faktu zawarcia np. umowy o pracę i jej ważności. Czasami występują sytuacje, w których Zakład wyłącza daną osobę z ubezpieczeń społecznych, ponieważ dokonane ustalenia wskazują, że umowa o pracę została zawarta np. w celu obejścia przepisów, dla pozoru czy niezgodnie z zasadami współżycia społecznego.

W sytuacji zatrudnienia na stanowisku wymagającym teoretycznego czy praktycznego przygotowania, jedną z informacji badanych przez Zakład jest fakt posiadania przez osobę zgłaszaną do ubezpieczeń odpowiedniego wykształcenia czy doświadczenia zawodowego. Zdarzają się przypadki, że osoba zgłaszana przez płatnika składek do ubezpieczeń społecznych, która miałaby wykonywać pracę na danym stanowisku, nie posiada odpowiednich kwalifikacji do wykonywania takiego rodzaju pracy.

Co więcej ZUS weryfikuje również podstawę wymiaru składek, w tym za pracowników i zleceniobiorców. Dla tego celu ZUS jest uprawniony do badania ważności postanowień np. umów o pracę w zakresie wynagrodzenia, analizuje przy tym siatkę wynagrodzeń u danego pracodawcy, zakres obowiązków, kondycję finansową przedsiębiorcy, wykształcenie.

Jak wskazuje ministerstwo, każda sprawa badana przez ZUS traktowana jest indywidualnie, ze względu na odrębne okoliczności jej towarzyszące. Czynności kontrolne mają na celu wyczerpujące zebranie i rozpatrzenie materiału dowodowego oraz w konsekwencji rozstrzygnięcie sprawy w sposób niebudzący wątpliwości. Należy również pamiętać, że od decyzji wydanej przez ZUS stronom przysługuje prawo wniesienia odwołania do sądu.