Uzupełniająca odprawa emerytalna – kiedy i dla kogo?
Pracownik, który otrzymał odprawę emerytalną na podstawie przepisów Kodeksu pracy, a potem ponownie się zatrudnił, raczej nie ma co liczyć, że otrzyma odprawę uzupełniającą. Chyba, że jako pracownik-emeryt podlegał przepisom pragmatyk służbowych, które regulują zasady nabywania prawa do odprawy emerytalnej w odmienny sposób niż Kodeks pracy.
Pracownik musi być traktowany przez pracodawcę zgodnie z posiadanym statusem. Jeśli więc pracownik posiada status emeryta – to powinien tak być traktowany, czyli jako pracownik-emeryt.
Odprawa emerytalna – świadczenie jednorazowe...
Zasadą jest, że odprawa emerytalna i rentowa mają charakter jednorazowy, co oznacza, że osoba, która raz otrzymała którąś z tych odpraw, nie może ponownie nabyć prawa do tego świadczenia. Niemniej jednak w orzecznictwie przyjmowano koncepcję tzw. odprawy uzupełniającej, co polegało na tym, że jeśli wypłacona wcześniej odprawa była niższa od tej, która przysługiwałaby przy ponownym rozwiązaniu stosunku pracy i przejściu pracownika na emeryturę – pracownikowi przysługiwała odprawa uzupełniająca.
Sąd Najwyższy ostatnio wyraził jednak podgląd odmienny.
Zdaniem SN
Otrzymanie przez pracownika odprawy (emerytalnej lub rentowej – przyp. własny) wyklucza nabycie przez tego pracownika prawa do kolejnej odprawy z tytułu przejścia na emeryturę lub prawa do odprawy uzupełniającej
(uchwała Sądu Najwyższego z 18 marca 2010 r., sygn. akt II PZP 1/10, OSNP 2010/17-18/208).
W ocenie Sądu Najwyższego przepisy Kodeksu pracy, regulujące kwestie związane z odprawą emerytalną, nie pozwalają na postawienie tezy o istnieniu po stronie pracownika, który pobrał odprawę emerytalną lub rentową w poprzednim zatrudnieniu, prawa do odprawy uzupełniającej w razie ponownego ustania stosunku pracy w związku z przejściem na rentę lub emeryturę.
… ale nie zawsze
Jednak w przywołanym orzeczeniu Sąd Najwyższy wyraźnie podkreślił, że zaprezentowane stanowisko odnosi wyłącznie do art. 921 Kodeksu pracy, czyli do odprawy emerytalnej przysługującej na podstawie Kodeksu pracy. Nie zanegował jednocześnie poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w wyroku z 6 marca 2006 r. (sygn. akt II PK 215/05) dotyczącego prawa do uzupełniającej odprawy emerytalnej dla członka korpusu służby cywilnej, podkreślając odmienność regulacji prawa do odprawy emerytalnej w ujęciu przepisów Kodeksu pracy i pragmatyk służbowych.
Zdaniem SN
Członek korpusu służby cywilnej nie traci prawa do odprawy emerytalnej na podstawie art. 87 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej tylko z tego powodu , że otrzymał odprawę rentową w związku z poprzednim zatrudnieniem poza służbą cywilną
(wyrok Sądu Najwyższego z 6 marca 2006 r., sygn. akt II PK 215/05, OSNP 2007/5-6/65).
W ocenie Sądu w związku z tym, że członkom korpusu służby cywilnej przysługują odprawy emerytalne w wysokości 3-miesięcznego i 6-miesięcznego wynagrodzenia, a nie jak wynika to z Kodeksu pracy – 1-miesięcznego wynagrodzenia – to mają oni prawo do szczególnego uprawnienia przysługującego według przepisu szczególnego, którego to uprawnienia nie można pracownika pozbawić w skutek wcześniejszej wypłaty (u innego pracodawcy spoza służby cywilnej) odprawy emerytalnej w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia.
Zatem należy uznać, że jeśli pracownik otrzymał odprawę emerytalną w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia na podstawie przepisów Kodeksu pracy, a następnie podjął zatrudnienie u pracodawcy, u którego obowiązują przepisy szczególne określające wyższą wysokość odprawy emerytalnej (np. w służbie cywilnej, w urzędzie państwowym czy też u pracodawcy samorządowego) – to pracownikowi temu, w razie rozwiązania stosunku pracy z powodu ponownego przejścia na emeryturę, przysługiwała będzie uzupełniająca odprawa emerytalna stanowiąca różnicę między odprawą wypłaconą a obecnie przysługującą.
Pracownik rozwiązał umowę o pracę z powodu przejścia na emeryturę 30 czerwca 2010 r. i otrzymał odprawę emerytalną w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia. Następnie 1 stycznia 2011 r. podjął zatrudnienie w urzędzie gminy, gdzie pracował do 30 czerwca 2014 r. W momencie rozwiązania stosunku pracy legitymował się ponad 20 letnim stażem pracy. Pracownikowi będzie przysługiwała uzupełniająca odprawa emerytalna, stanowiąca różnicę między wypłaconą odprawą w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia a odprawą w wysokości 6-miesięcznego wynagrodzenia – czyli będzie mu przysługiwała odprawa w wysokości 5-miesięcznego wynagrodzenia.
Powyżej przedstawione poglądy dotyczące wypłaty uzupełniającej odprawy emerytalnej będą również dotyczyły sytuacji gdy pracownik zarówno przy pierwszym rozwiązaniu stosunku pracy i przejściu na emeryturę, jak i za drugim razem podlegał przepisom szczególnym, które ustanawiały odprawy emerytalne w wyższej wysokości, niż przepisy Kodeksu pracy.
art. 921 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
art. 38 ust. 3 i ust. 5 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 223, poz. 1458 ze zm.).
Bartosz Miszewski
