Limity umów terminowych a przedłużenie umowy z pracownicą w ciąży
Od 22 lutego zaczynają obowiązywać nowe limity zawierania umów terminowych. Jak te zmiany wpływają na przedłużenie umowy terminowej do dnia porodu? Co stanie się, w przypadku gdy przedłużana umowa naruszy limit 33 miesięcy trwania umów na czas określony?
Prawo pracy obejmuje ciężarne pracownice szczególną ochroną, gwarantując im trwałość stosunku pracy w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego, a także innych urlopów związanych z rodzicielstwem. Gwarancja ta dotyczy sytuacji, w których do rozwiązania stosunku pracy dochodzi wskutek woli stron, a dokładniej rzecz ujmując – pracodawcy. Natomiast w przypadku umów terminowych, które kończą się w okresie ciąży z upływem czasu, na jaki zostały zawarte, Kodeks pracy rozszerza ochronę, automatycznie wydłużając niektóre umowy bez względu na wolę stron (art. 177 § 3 kp).
Taki mechanizm zapewnia pracownicy świadczenia z ubezpieczenia społecznego. Dzień porodu jest ostatnim dniem pracy i jednocześnie pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego (dziecko urodzi się w okresie ubezpieczenia społecznego, więc pracownicy będzie przysługiwał zasiłek macierzyński).
Umowa z pracownicą w ciąży podlega przedłużeniu z mocy prawa
W praktyce zdarza się, że strony, które chcą kontynuować zatrudnienie, podpisują kolejną umowę o pracę, nie czekając na jej automatyczne przedłużenie z mocy prawa. Natomiast w przypadku braku chęci dalszej współpracy (a w wielu przypadkach zatrudnianie ciężarnej jest dla pracodawcy utrudnieniem ze względu na ograniczenia co do rodzaju wykonywanej pracy w okresie ciąży czy modyfikacje dotyczące czasu pracy), przepisy zastępują wolę stron i skutkują automatycznym przedłużeniem umowy do dnia porodu.
Przedłużenie umowy terminowej do dnia porodu w warunkach określonych w Kodeksie pracy jest obowiązkowe i całkowicie niezależne od woli pracodawcy. Następuje z mocy prawa w sytuacji, gdy umowa na czas określony, na okres próbny przekraczający jeden miesiąc lub na czas wykonywania określonej pracy uległaby rozwiązaniu z upływem czasu, na który została zawarta, po upływie 3 miesiąca ciąży.
Przykład
Przedłużenie umowy z pracownicą w ciąży
Zatrudniona na czas określony do 31 grudnia 2015 r. pracownica przyniosła pracodawcy zaświadczenie lekarskie stwierdzające w tej dacie 13 tydzień ciąży. W takiej sytuacji pracodawca musi przedłużyć umowę do dnia porodu.
Umowa przedłuża się z mocy prawa, co oznacza, że strony w zasadzie nie muszą nic robić (tj. nie muszą składać dodatkowych oświadczeń, podpisywać nowych umów itd.), natomiast w praktyce najczęściej pracodawcy przekazują pracownicom:
-
aneksy do umów o pracę informujące o przedłużeniu umowy do dnia porodu albo
-
porozumienia zmieniające warunki zatrudnienia w zakresie terminu jej rozwiązania odwołujące się do terminu porodu.
Oba sposoby postępowania są dopuszczalne, przy czym ważne jest, aby z treści przekazywanych pracownicom pism wynikało, że jest to obligatoryjne przedłużenie umowy do dnia porodu, a nie kolejna umowa o pracę.
Na zastępstwie bez ochrony
Należy pamiętać, że zasada ta nie dotyczy pracownic zatrudnionych na czas określony w celu zastępstwa nieobecnego pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Takie umowy nie przedłużają się do dni porodu bez względu na stan zaawansowania ciąży.
Przykład
Umowa na zastępstwo
Zatrudniona na podstawie umowy na zastępstwo pracownica jest w 9 miesiącu ciąży i planowana data porodu przypada na 5 marca 2016 r. Dnia 29 lutego 2016 r. wraca do pracy po urlopie rodzicielskim pracownica zastępowana. Umowa ciężarnej zastępującej rozwiązuje się z tą datą i nie przedłuża się automatycznie z mocy prawa do dnia porodu.
Umowa przedłużona ponad 33 miesiące
Obowiązująca od 22 lutego 2016 r. nowelizacja Kodeksu pracy wprowadza dodatkowy, „czasowy” limit umów na czas określony, dopuszczając 33 miesiące takiego zatrudnienia. Pierwszego dnia po upływie tego terminu trwająca umowa na czas określony przekształci się z mocy prawa w umowę o pracę na czas nieokreślony, chyba że strony zawarły umowę niepodlegającą limitowi. Do takich umów należeć będą umowy zawarte:
-
w celu zastępstwa nieobecnego pracownika,
-
w celu wykonywania pracy dorywczej lub sezonowej,
-
w celu wykonywania pracy przez okres kadencji,
-
w przypadku gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie
– jeżeli ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.
W praktyce pojawiają się wątpliwości, czy po wejściu w życie nowelizacji Kodeku pracy przepisy automatycznie wydłużające umowę do dnia porodu mogą wywołać skutek w postaci przekształcenia niektórych umów terminowych w umowy na czas nieokreślony. Chodzi o sytuację, w której przedłużenie umowy do dnia porodu powoduje przekroczenie 33-miesięcznego limitu zatrudnienia na czas określony.
W takiej sytuacji należy jednakże przyjąć, że art. 177 § 3 kp, przewidujący przedłużenie z mocy prawa umowy z pracownicą w ciąży do dnia porodu, powinien być traktowany jako szczególny w odniesieniu do przepisu ustanawiającego 33-miesięczny limit umów na czas określony (jako odnoszącego się do sytuacji, w których długość zatrudnienia jest zależna od woli stron). Inaczej mówiąc, jeżeli Kodeks pracy z mocy prawa, niezależnie od woli stron, wydłuża umowę do dnia porodu, nie powinien nastąpić skutek w postaci przekształcenia przedłużonej umowy w bezterminową.
Przykład
Przedłużenie umowy a jej przekształcenie w umowę bezterminową
Pracownica została zatrudniona 22 lutego 2016 r. na podstawie umowy na czas określony 33 miesięcy. Jej umowa trwa do 21 listopada 2018 r. Pod koniec umowy okazało się, że kobieta jest w ciąży i w dniu 21 listopada 2018 r. będzie w 4 miesiącu ciąży. Jej umowa zostanie przedłużona do dnia porodu, a tym samym przekroczy 33 miesiące zatrudnienia na czas określony. Takie przedłużenie umowy nie spowoduje jednak przekształcenia jej umowy w umowę na czas nieokreślony.
