Dwa tryby wnioskowania o urlop rodzicielski
Od kilku miesięcy zatrudnieni rodzice mogą korzystać z nowego urlopu rodzicielskiego. Przepisy przewidują dwa tryby wnioskowania o ten urlop. To, który z nich wybierze pracownik, może przesądzić o braku możliwości przerwania lub rezygnacji z urlopu rodzicielskiego.
Z tytułu urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni. Bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego pracownica może skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze do 6 tygodni (8 tygodni – w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka), a następnie z urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 26 tygodni.
Dzień porodu wyznacza datę rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego
Urlop macierzyński przysługuje pracownicy z mocy prawa od dnia porodu – pracownica nie musi więc składać wniosku o taki urlop.
Wyjątek dotyczy sytuacji, gdy pracownica chce skorzystać z urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu. Wówczas składa pracodawcy pisemny wniosek o udzielenie jej urlopu macierzyńskiego (maksymalnie 6 tygodni urlopu macierzyńskiego może zostać wykorzystane przed porodem). Natomiast dodatkowy urlop macierzyński oraz urlop rodzicielski udzielane są zawsze na pisemny wniosek pracownika.
Pracownica, która nie zamierza korzystać z urlopu macierzyńskiego przed porodem, do czasu urodzenia dziecka nie musi składać żadnego wniosku. Po porodzie jest zobowiązana przedłożyć w zakładzie pracy skrócony odpis aktu urodzenia dziecka, który stanowi podstawę do wypłaty zasiłku macierzyńskiego.
Co najmniej 14 dni przed rozpoczęciem urlopu
Zarówno wniosek o dodatkowy urlop macierzyński, jak i urlop rodzicielski składa się w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika. Najpóźniej na 14 dni przed zakończeniem urlopu macierzyńskiego pracownica powinna więc złożyć wniosek o dodatkowy urlop macierzyński, a na 14 dni przed zakończeniem dodatkowego urlopu macierzyńskiego – wniosek o urlop rodzicielski.
Pracownica urodziła dziecko 14 maja 2013 r. Do 30 września 2013 r. korzystała z urlopu macierzyńskiego, a po nim (do 11 listopada 2013 r.), korzysta z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, o który zawnioskowała 9 września 2013 r. Natomiast wniosek o urlop rodzicielski pracownica złożyła pracodawcy 28 października 2013 r.
W takim przypadku za okres urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego pracownica otrzyma zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru, a za okres urlopu rodzicielskiego – w wysokości 60% podstawy wymiaru.
Albo maksymalnie 14 dni po porodzie
Pracownica może też nie później niż 14 dni po porodzie, złożyć jeden wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po takim urlopie – urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. W takim przypadku za cały okres korzystania z urlopów: macierzyńskiego, dodatkowego macierzyńskiego i rodzicielskiego pracownica otrzyma zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy wymiaru.
Tylko w przypadku wnioskowania o urlop rodzicielski (razem z dodatkowym urlopem macierzyńskim) bezpośrednio po porodzie pracownica może zrezygnować z korzystania z urlopu rodzicielskiego w całości lub w części i powrócić do pracy. W pozostałych przypadkach, tj. gdy wniosek o urlop rodzicielski był składany w innym terminie – np. pod koniec korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego – przepisy nie przewidują takiej możliwości. Warto przy tym pamiętać, że pracownik nie musi od razu wnioskować o cały urlop rodzicielski – może on być wykorzystany w częściach (nie więcej niż trzech), przypadających bezpośrednio jedna po drugiej, z których żadna nie może być krótsza niż 8 tygodni.
- art. 1791, art. 180, art. 1821, art. 1821a, art. 1831 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
- art. 29 ust. 1 pkt 1, ust. 5, art. 31 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. nr 77, poz. 512),
- § 9 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. poz. 444).
Katarzyna Pietruszyńska
