Weekendowy system czasu pracy ułatwia ułożenie grafiku pozostałym pracownikom
Weekendowy system czasu pracy najlepiej sprawdza się w przypadku pracodawców, którzy większość załogi zatrudniają w dni powszednie, od poniedziałku do piątku, a dodatkową obsadę potrzebują zapewnić na soboty, niedziele i święta. Dzięki zatrudnieniu w systemie weekendowym można uniknąć problemów z planowaniem pozostałym pracownikom co czwartej niedzieli wolnej od pracy oraz wolnych świąt, skoro te dni będą już obsadzone.
Weekendowy czas pracy to jeden z niewielu systemów wprowadzanych na pisemny wniosek pracownika. Wyróżnia się tym, że w jego ramach praca może być świadczona wyłącznie w piątki, soboty niedziele i święta, a pracodawca ma możliwość zaplanowania na te dni przedłużenia dobowego wymiaru czasu pracy nawet do 12 godzin. Minusem tego rozwiązania jest miesięczny okres rozliczeniowy, wymuszający honorowanie wymiaru czasu pracy określonego dla każdego kolejnego miesiąca.
Praca w niedzielę lub święto nie dla każdego
Nie każdy pracodawca może zatrudniać podwładnych w niedziele i święta. Przepisy określają zamknięty katalog sytuacji, w których praca w niedziele i święta jest prawnie dozwolona. Poza przypadkami prowadzenia akcji ratowniczej lub usuwania awarii, dającymi podstawy do polecenia pracy w niedziele i święta, w każdym zakładzie pracy odwołuje się on do konkretnych rozkładów czasu pracy lub branż gospodarki.
Tym samym planowanie i polecanie pracy w niedziele i święta jest dopuszczalne m.in. w ruchu ciągłym, przy pracy zmianowej, czy wobec pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym jest ona wykonywana wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta.
Ma to istotne znaczenie praktyczne. Pracodawca, który nie łapie się w żaden z wyjątków przewidzianych przez przepisy, będzie mógł planować i polecać pracę w niedziele i święta jedynie pracownikom zatrudnionym w systemie weekendowym, a reszcie załogi tylko w razie prowadzenia akcji ratowniczej lub usuwania skutków awarii.
Ponadto tylko zatrudnienie w systemie weekendowym pozwala nie przestrzegać zasady co czwartej niedzieli wolnej od pracy i pozwoli na planowanie zadań we wszystkie niedziele w sezonie, kiedy pracownik będzie pracował.
Rozkład czasu pracy w systemie weekendowym
Cechą weekendowego czasu pracy jest to, że choć wymiar czasu pracy obowiązujący podwładnego w ramach miesięcznego okresu rozliczeniowego oblicza się na ogólnych zasadach, praca może być planowana i polecana jedynie w ramach piątków, sobót, niedziel i świąt.
Zdaniem Głównego Inspektoratu Pracy: Pracownika zatrudnionego w systemie weekendowym czasu pracy, można zatrudniać jedynie w ściśle określonych przez ustawodawcę dniach. Skoro może on świadczyć pracę wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta, również godziny nadliczbowe mogą wystąpić jedynie w tych dniach.
Ten specyficzny rozkład czasu pracy narzucony przez przyjęty system powoduje, że pracownik zatrudniony w weekendowym czasie pracy nie powinien pracować na cały etat oraz musi wykonywać zadania w oparciu o rozkłady ustalane przez pracodawcę na miesięczne okresy, określające dni pracy i liczbę zaplanowanych na każdy z nich godzin.
Rozkładu czasu pracy pracownika zatrudnionego w systemie weekendowym nie można ustalić na łamach regulaminu pracy, stanowiąc, że wykonuje on zadania przez 12 godzin w każdy piątek, sobotę, niedzielę i święto okresu rozliczeniowego.
W miesiącach, w których wymiar czasu pracy jest wysoki, nie pozwoli mu to bowiem wypracować wartości przyjętej dla pełnego etatu, a w pozostałych okresach doprowadzi do jego znacznego przekroczenia i wystąpienia nadgodzin średniotygodniowych. To zaś oznacza znaczący wzrost kosztów pracy, gdyż za każdą z nich, obok normalnego wynagrodzenia, podwładny ma roszczenie o 100% dodatek.
Wydłużenie okresu rozliczeniowego w weekendowym systemie czasu pracy
Od 23 sierpnia 2013 r. możliwe jest wydłużenie okresu rozliczeniowego także w systemie weekendowym do maksymalnie 12-miesięcznego, co uelastyczniłoby planowanie pracy takiemu pracownikowi. Wymaga to jednak zawarcia porozumienia ze związkami zawodowymi (przedstawicielami załogi) i poinformowania o nim PIP.
Ze względu na sztywność regulacji art. 144 kp dotyczącego weekendowego czasu pracy porozumienie takie musi być zawarte nawet żeby wprowadzić 2-miesięczny okres rozliczeniowy.
Z uwagi na te prawidłowości pracodawca powinien ustalić wymiar czasu pracy tak, by podwładny był w stanie go wypracować w każdym miesiącu, szczególnie przy wysokim wymiarze czasu pracy i małej liczbie dni wolnych. Poza lipcem w 2015 r. taki układ występuje we wrześniu 2015 r., gdyż w tym miesiącu występuje jedynie 12 dni od piątku do niedzieli, pozwalając podwładnemu wypracować maksymalnie 144 godziny przy wymiarze ustalonym na poziomie 176 godzin.
W praktyce oznacza to, że bezpiecznym wymiarem zatrudnienia, który umożliwi zaplanowanie podwładnemu w każdym miesiącu wymaganej liczby godzin pracy, jest maksymalnie 0,8 etatu. Przy tej wartości pracodawca ma obowiązek zapewnić podwładnemu we wrześniu 2015 r. 140,08 godz. pracy, co jest możliwe, biorąc pod uwagę potencjalną liczbę dni pracy.
Łukasz Prasołek
