Roczny okres rozliczeniowy dla kierowcy zatrudnionego w równoważnym czasie pracy
Stosowanie wobec kierowców ogólnych regulacji Kodeksu pracy jest dopuszczalne w zakresie nieuregulowanym ustawą o czasie pracy kierowców. Skoro zaś ustawa ta stanowi, że w przypadku równoważnego czasu pracy zasadniczo stosuje się miesięczny okres rozliczeniowy, który w szczególnie uzasadnionych przypadkach może być przedłużony do trzech miesięcy, przewidując jednocześnie możliwość jego przedłużenia do maksymalnie czterech miesięcy w przypadku prac uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych, jej regulację należy w tym zakresie uznać za kompleksową. To zaś wyklucza możliwość stosowania do kierowców rocznych okresów rozliczeniowych, które wynikają z Kodeksu pracy.
Czas pracy kierowcy - długość okresu rozliczeniowego
Maksymalna długość okresu rozliczeniowego, którą ustawodawca dopuścił w przepisach ustawy o czasie pracy kierowców, to cztery miesiące. Znajdzie on zastosowanie wobec kierowców zatrudnionych w systemie: podstawowym, przerywanym, zadaniowym i mieszanym, łączącym zalety przerywanego i równoważnego czasu pracy z poważną wadą, jaką jest konieczność ustalania rozkładów na co najmniej miesięczne okresy.
Jedyny wyjątek, jaki ustawodawca uczynił w zakresie dopuszczalnej długości okresu rozliczeniowego, dotyczy systemu równoważnego, gdyż jego podstawowa długość to miesiąc, z możliwością przedłużenia – w szczególnie uzasadnionych przypadkach – do trzech miesięcy. Jedynie w przypadku kierowców, których praca jest uzależniona od pory roku lub warunków atmosferycznych, maksymalna długość okresu rozliczeniowego rośnie do czterech miesięcy.
Firmy, w których nie działają związki zawodowe albo w których związki nie wyrażają zgody na przedłużenie okresu rozliczeniowego kierowców zatrudnionych w równoważnym czasie pracy do trzech lub czterech miesięcy, mogą je stosować po uprzednim zawiadomieniu właściwego okręgowego inspektora pracy.
Żaden przepis ustawy nie przewiduje możliwości odejścia od powyższych zasad. Podstawą dla takiego wyjątku nie może być również regulacja Kodeksu pracy, wprowadzająca możliwość stosowania maksymalnie 12-miesięcznych okresów rozliczeniowych, niezależnie od przyjętego systemu czasu pracy. Skoro ustawodawca zdecydował się na uregulowanie tej materii w ustawie o czasie pracy kierowców, brakuje podstaw dla zastosowania w miejsce tych przepisów zasad ogólnych, które obowiązują innych pracowników.
Czas pracy kierowcy - ograniczenie tygodniowego czasu pracy
W przypadku pracowników niezatrudnionych na stanowisku kierowcy długi okres rozliczeniowy pozwala na zaplanowanie nawet 72 godzin pracy tygodniowo, w ramach sześciu dni pracy po 12 godzin każdy, a przez to korzystanie w pełni z dobrodziejstw wynikających z nierównomiernego rozkładu czasu pracy w ramach okresu rozliczeniowego.
Takie działanie nie jest jednak możliwe w stosunku do kierowców, gdyż obowiązuje ich ograniczenie tygodniowego czasu pracy do maksymalnie 60 godzin, przy jednoczesnym nieprzekraczalnym przeciętnym tygodniowym czasie pracy równym 48 godzinom w skali okresu rozliczeniowego.
W efekcie nawet gdyby ustawodawca przewidział wobec kierowców możliwość stosowania rocznych okresów rozliczeniowych, nie wpłynęłoby to znacząco na uelastycznienie ich czasu pracy względem 3- lub 4-miesięcznych dopuszczalnych okresów rozliczeniowych, pod warunkiem odpowiedniego dostosowania tych ostatnich do rytmu pracy zakładu.
Łukasz Prasołek
Słowa kluczowe:
12 miesięczny okres rozliczeniowy
