Czas pracy techników medycznych elektroradiologii – wyrok Trybunału Konstytucyjnego

Związek Techników Medycznych Elektroradiologii wnosił o zbadanie zgodności z konstytucją przepisów, zgodnie z którymi od 2 lipca 2014 r. technicy medyczni elektroradiologii objęci są normami czasu pracy obowiązującymi pozostałych pracowników medycznych – tj. 7 godzin i 35 minut na dobę i przeciętnie 37 godzin i 55 minut w tygodniu. Przypomnijmy, jeszcze do 1 lipca 2014 r. technicy pracowali według skróconych norm czasu pracy – 5 godzin na dobę i przeciętnie 25 godzin tygodniowo.

We wniosku podnoszono, że wydłużenie norm czasu pracy dla tych pracowników jest niezgodne z konstytucyjną zasadą demokratycznego państwa prawnego, a w szczególności z zasadą ochrony praw słusznie nabytych i zasadą zaufania obywateli do państwa, a także narusza konstytucyjną gwarancję prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

Trybunał Konstytucyjny nie podzielił tego stanowiska. Zdanie odrębne do wyroku zgłosiła jednak sędzia TK Teresa Liszcz (wyrok z 29 września 2015 r., K 14/14).

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego czas pracy techników nie był objęty ochroną nieprzemijającą o charakterze konstytucyjnym – korzystali oni ze swoich uprawnień na bieżąco, ponieważ czas ich pracy był obniżany w każdym okresie rozliczeniowym. Nie ma zatem mowy o tym, że technicy utracili to prawo z naruszeniem konstytucyjnej ochrony praw słusznie nabytych.

Ponadto, jak podkreślił TK, wydłużenie czasu pracy nastąpiło po upływie 3-letniej vacatio legis, co nie pozwoliło na uznanie, że zainteresowani zostali zmianą zaskoczeni.

Odnosząc się do kwestii konieczności stosowania skróconych norm czasu pracy ze względu na narażenie na promieniowanie jonizujące, Trybunał stwierdził również (na podstawie opinii Ministra Zdrowia, Głównego Inspektora Pracy, Centralnego Instytutu Ochrony Pracy, Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi oraz Państwowej Agencji Atomistyki), że narażenie na promieniowanie jonizujące zostało istotnie zmniejszone od czasu wprowadzenia preferencyjnego czasu pracy w 1974 r., a jego wydłużenie nie zagraża bezpieczeństwu techników elektrokardiologii. Obecnie praca przy urządzeniach emitujących takie promieniowanie straciła status czynnika różnicującego, który usprawiedliwiałby skróconą normę czasu pracy.

Trybunał Konstytucyjny podkreślił również, że zasadnicze znaczenie dla zachowania zasad bhp ma nie czas pracy techników elektrokardiologii, lecz przestrzeganie – będących częścią reguł bezpieczeństwa i higieny pracy – zasad pracy przy urządzeniach emitujących promieniowanie jonizujące.

Istotną rolę mają również działania samych pracowników, organizacji pracowników i pracodawców (działających w ich imieniu inspektorów ochrony radiologicznej), którzy – w odróżnieniu od stanu prawnego sprzed 40 lat – mogą w sposób realny domagać się ochrony, odsunięcia od pracy czy też kontroli bądź wyłączenia wadliwych urządzeń.

Trybunał przeanalizował też rozwiązania prawne wprowadzone w innych krajach UE i stwierdził, że w większości krajów czas pracy jest zbliżony do rozwiązań aktualnie obowiązujących w Polsce lub dłuższy.

Zauważył też, że rozwiązaniem zalecanym przez Europejską Federację Towarzystw Radiologicznych nie jest skracanie czasu pracy, lecz zachowanie standardów wykonywania badań, szkolenie pracowników w zakresie środków ochrony i procedur postępowania oraz nadzór dozymetryczny.

Źródło: Trybunał Konstytucyjny