Zasady przydzielania nauczycielowi godzin ponadwymiarowych

Agnieszka Kosiarz
Agnieszka Kosiarz
24.10.2016AKTUALNE

Zasady przydzielania nauczycielowi godzin ponadwymiarowych

Najczęściej godziny ponadwymiarowe przydzielane są danemu nauczycielowi na cały rok szkolny. Dyrektor przydziela je w formie pisma informującego o liczbie tych godzin oraz realizowanych zajęciach w ich ramach. W szkole mogą jednak zaistnieć różne sytuacje, które będą wymagały przydzielenia godzin ponadwymiarowych podczas roku szkolnego.

Przydzielanie godzin ponadwymiarowych - konieczne uzasadnienie

Zmiana przydziału godzin powinna być ściśle uzasadniona i nie może prowadzić do sytuacji, gdy w danym oddziale określonego przedmiotu naucza dwóch nauczycieli lub następuje zmiana nauczyciela nauczającego dany przedmiot podczas roku szkolnego.

Zmniejszenie liczby godzin ponadwymiarowych nauczycielowi nie stanowi pogorszenia warunków pracy i nie może być podstawą roszczeń pracowniczych.

Dodatkowe godziny przydzielane na piśmie

Dyrektor musi uzyskać zgodę nauczyciela na przydzielenie mu godzin ponadwymiarowych w wymiarze przekraczającym ¼ tygodniowego wymiaru godzin zajęć, jak również:

  • nauczyciela w trakcie odbywania stażu,

  • kobiety w ciąży,

  • osoby wychowującej dziecko w wieku do lat 4

Oświadczenie o wyrażeniu zgody na realizację godzin ponadwymiarowych należy przechowywać w karcie ewidencji czasu pracy.

Wynagrodzenie za (nie) zrealizowaną godzinę

Za każdą zrealizowaną przez nauczyciela godzinę ponadwymiarową przysługuje wynagrodzenie wypłacane według stawki osobistego zaszeregowania z uwzględnieniem dodatku za warunki pracy. Wynagrodzenie to przysługuje wyłącznie za godziny faktycznie zrealizowane i wypłacane jest w ostatnich dniach miesiąca.

Możliwe jest jednak wypłacenie wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe pomimo faktu ich niezrealizowania. Są to sytuacje, gdy nauczyciel nie mógł ich zrealizować mimo gotowości do pracy, np.:

  • w Dzień Edukacji Narodowej lub

  • gdy przypadają w szkole rekolekcje.

Dni te nie są dniami wolnymi od pracy dla nauczycieli. Dzień Edukacji Narodowej jest dniem wolnym od zajęć dydaktycznych, ale w tym czasie mogą być zorganizowane w szkole inne zajęcia. Podobnie jest z dniami, kiedy przypadają w szkole rekolekcje. Kwestia organizacji pracy szkoły w tych dniach należy do dyrektora szkoły.

Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe – w regulaminie wynagradzania

Wprawdzie stanowiska MEN nie mają mocy obowiązującej, ale organy prowadzące powinny kierować się tymi interpretacjami w przypadku niejasności lub wątpliwości związanych z wypłacaniem godzin ponadwymiarowych. Jeśli regulacje określone przez organ prowadzący w regulaminie wynagradzania nauczycieli są niejasne lub rozbieżne ze stanowiskiem MEN, dyrektor szkoły powinien prosić organ prowadzący o interpretację stanowionych przez siebie przepisów.

Z zapisów regulaminu wynagradzania nauczycieli mogą wynikać szczególne sytuacje (przypadki) dotyczące realizacji godzin ponadwymiarowych, w których nauczyciel jest w pełni gotowy do świadczenia pracy, a nie ze swojej winy – jej nie wykonuje. Dotyczy to braku możliwości przeprowadzenia zajęć z przyczyn niezależnych od nauczyciela.

Brak regulacji w tym zakresie powodowałby niekorzystną sytuację płacową dla nauczycieli, pomimo że w takich przypadkach z przyczyn od siebie niezależnych nie mogą przeprowadzić przydzielonych w planie organizacyjnym godzin ponadwymiarowych.

Zniżka pensum bez godzin ponadwymiarowych ale nie w przypadku funkcji kierowniczej

Nauczyciel korzystający z obniżonego tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nie może mieć godzin ponadwymiarowych. Oznacza to, że nauczyciele, którzy korzystają z obniżonego wymiaru zajęć na zasadach określonych przez organ prowadzący i nie wynika to ze sprawowanych przez nich funkcji, nie mogą mieć przydzielanych godzin ponadwymiarowych.

Należy jednak zauważyć, że nauczyciele pełniący w szkole funkcje kierownicze mogą przy obniżonym pensum mieć godziny ponadwymiarowe. Odmienne uregulowania w uchwałach dotyczących zasad udzielania obniżek wymiaru zajęć dla tej grupy są niezgodne z prawem.

Limity godzin ponadwymiarowych, także dla nauczycieli pełniących funkcje kierownicze, którzy mają obniżony tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć, odnoszą się do ogólnego tygodniowego wymiaru zajęć obowiązującego na danym stanowisku lub w danym typie szkoły lub placówki.

Związkowiec ze zniżką pensum i godzinami ponadwymiarowymi

Nauczyciele mogą mieć obniżony tygodniowy wymiar zajęć także na podstawie odrębnych przepisów – dotyczy to m.in. zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy pracownika na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej. Jeżeli liczba członków związku nie przekracza 150, zwolnienie przysługuje w miesięcznym wymiarze godzin równym liczbie członków zatrudnionych w zakładzie pracy.

Korzystanie przez pracownika ze zwolnienia od pracy w niepełnym wymiarze godzin nie pozbawia go tych uprawnień pracowniczych, które są uzależnione od wykonywania pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. Oznacza to, że nauczyciel zwolniony z części godzin na okres kadencji w zarządzie organizacji związkowej może mieć przydzielane godziny ponadwymiarowe.

Pensum łączone może mieć więcej godzin

Nauczycielowi realizującemu w ramach stosunku pracy obowiązki określone dla stanowisk o różnym tygodniowym obowiązkowym wymiarze godzin powinno określić się tzw. pensum łączone.

Nauczyciel realizuje odrębne pensum dydaktyczne ustalone przez dany organ prowadzący szkołę. Każda godzina realizowana ponad tak ustalone pensum będzie godziną ponadwymiarową.

Należy więc nauczycielowi ustalić tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć, a następnie sprawdzić, czy realizowana przez niego liczba godzin przekracza ten wymiar. Jeżeli stanowi przekroczenie, wówczas są to godziny ponadwymiarowe, za które przysługuje dodatkowe wynagrodzenie. Wynagrodzenie za jedną godzinę ustala się z pensum uśrednionego (na podstawie uchwały organu prowadzącego).

Urlop zdrowotny bez dodatkowego wynagrodzenia

Nauczyciel uprawniony jest do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe, obliczonego w wysokości średniej z roku szkolnego, wyłącznie w okresie przebywania na urlopie wypoczynkowym. Nie można jednocześnie przebywać na dwóch różnych urlopach i pobierać świadczenia z obu tych tytułów.

Nauczyciel przebywający na urlopie dla poratowania zdrowia nie jest więc uprawniony do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe z okresu roku szkolnego poprzedzającego urlop zdrowotny.

(Nie)równowaga godzin wśród nauczycieli

W celu zapewnienia właściwej realizacji ramowych planów nauczania niektórym nauczycielom danego przedmiotu dyrektor szkoły przydziela godziny ponadwymiarowe, a inni nauczyciele tego samego przedmiotu nie są zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy.

Związane jest to m.in. z faktem, że w tej samej klasie określone zajęcia edukacyjne powinien prowadzić jeden nauczyciel, a nie dwóch różnych.

Zdaniem Sądu Najwyższego: „Gdy nauczanie w każdej z klas I–III prowadzi jeden nauczyciel, który wystawia jedną ocenę opisową, zaś nauczanie ma charakter nauczania zintegrowanego, okoliczność, że nauczycielom tych klas przydzielono także godziny ponadwymiarowe, nie uzasadnia utworzenia etatu dla innego nauczyciela, skoro przyjęcie przez szkołę planu nauczania uniemożliwia nauczanie w każdej z tych klas i wystawianie uczniowi oceny opisowej przez więcej niż jednego nauczyciela”.

Autorem odpowiedzi jest: 

Agnieszka Kosiarz

Słowa kluczowe:
godziny ponadwymiarowe

Agnieszka Kosiarz
AUTOR
Specjalista z zakresu prawa oświatowego, wieloletnie doświadczenie na stanowisku specjalisty w Ministerstwie Edukacji Narodowej, inspektora w Wydziale Oświaty i Wychowania oraz nauczyciela, autor wielu publikacji z zakresu prawa oświatowego.

Nagrody i wyróżnienia

Certyfikat rzetelnosci Laur zaufania SMB logo Top firma

Copyright © 2024 Wszelkie prawa zastrzeżone

Obserwuj nas

fb-logo ink-logo inst-logo