Uzależnienie przyznania pożyczki z ZFŚS od kryterium socjalnego
Czy przy udzielaniu pożyczki na cele mieszkaniowe, jako formy zwrotnej pomocy z ZFŚS, powinno stosować się kryterium socjalne, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS?
Tak, udzielanie pożyczek również powinno być obwarowane oceną indywidualnej sytuacji mieszkaniowej, bytowej wnioskodawcy.
Działalność socjalna polega m.in. na udzielaniu pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową. Przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z ZFŚS uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu (art. 8 ustawy o ZFŚS). Zatem, kryteria socjalne muszą być bezwzględnie stosowane przy świadczeniach bądź usługach o charakterze ulgowym.
Kluczem jest odróżnienie świadczeń ulgowych od nieulgowych
Nie cała działalność socjalna, zdefiniowana w art. 2 pkt 1 ustawy o ZFŚS, opiera się na udzielaniu wyłącznie świadczeń ulgowych, co potwierdził SN w wyroku z 23 października 2008 r. (II PK 74/08). Świadczenia ulgowe są przyznawane indywidualnie osobie uprawnionej, na jej wniosek. Natomiast nieulgowe są adresowane do pewnej zbiorowości, grupy osób. Chodzi tu o wspólne spędzanie czasu np. na piknikach, imprezach o charakterze integracyjnym, wypoczynkowym, gdzie kryteria socjalne nie muszą być stosowane i dostęp do nich mają wszyscy chętni z kręgu uprawnionych, na równych zasadach.
Zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu, z uwzględnieniem kryteriów socjalnych, oraz zasady przeznaczania środków Funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa pracodawca w regulaminie uzgodnionym ze związkami zawodowymi, bądź – w przypadku braku takiej organizacji – z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.
Biorąc powyższe pod uwagę, pożyczki mieszkaniowe należy zaliczyć do świadczeń ulgowych. Są one bowiem udzielane indywidualnie, na wynegocjowanych warunkach spisanych w umowie między pożyczkodawcą a pożyczkobiorcą. Należy pamiętać, że po pierwsze Fundusz jest celowy, skierowany przede wszystkim do osób potrzebujących, dla których wsparcie jest uzasadnione ze względów materialnych, rodzinnych, zdrowotnych, bytowych. Fundusz ma łagodzić różnice w poziomie życia pracowników, ich rodzin, wyrównywać sytuację m.in. mieszkaniową, bytową. A sytuację tę można ocenić kierując się sprawdzalnymi i obiektywnymi kryteriami. Udzielanie pożyczek z ich pominięciem, tylko ze względu na zwrotny charakter, wydaje się sprzeczne z ideą ustawy o ZFŚS.
Warunki przyznania pożyczki z ZFŚS
Fundusz nie może być dla wszystkich jednakowo źródłem dostępu do tanich i łatwych środków finansowych. Po drugie, świadczenia z ZFŚS cechuje uznaniowość. Nie każdy kto ubiega się o wsparcie (a takim wsparciem niewątpliwie są pożyczki na preferencyjnych warunkach) ma gwarancję jego otrzymania. Gdyby pracodawca nie dokonywał żadnej weryfikacji wniosków, to praktycznie każdy, kto by złożył taki wniosek mógłby liczyć na uzyskanie pożyczki. Decyzja odmowna nie miałaby żadnej podstawy.
We wniosku, pracownik ubiegający się o pożyczkę powinien opisać swoje aktualne położenie pod względem lokalowym, wskazać potrzeby oraz załączyć wymagane dokumenty. Ponadto, istotny jest fakt, że skoro pożyczka ma charakter zwrotny, to jej wysokość powinna być powiązana ze zdolnością do spłat a więc rozpatrzenie sytuacji dochodowej wnioskodawcy jest uzasadnione.
Izabela Nowacka
