Obrona terytorialna – obowiązki pracodawcy wobec pracownika pełniącego służbę

Osoby pełniące terytorialną służbę wojskową są żołnierzami w czynnej służbie wojskowej (art. 59 ust. 1 pkt. 3 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP). Służba terytorialna trwa od roku do sześciu lat (z możliwością jej przedłużenia na kolejny okres na wniosek lub za zgodą żołnierza) i jest pełniona rotacyjnie lub dyspozycyjnie. Ideą leżącą u podstaw terytorialnej służby wojskowej było pogodzenie służby z życiem rodzinnym i zawodowym w takim stopniu, aby nie kolidowała ona z innymi obowiązkami i zajęciami żołnierza.

Jak wyjaśnia resort Obrony Narodowej:

Służba rotacyjna jest pełniona w jednostce wojskowej, w określonych przez dowódcę jednostki wojskowej dniach służby, co najmniej raz w miesiącu przez okres dwóch dni w czasie wolnym od pracy. Służba może również być pełniona w inne dni – zgodnie z rocznym wykazem przygotowanym przez dowódcę jednostki w uzgodnieniu z żołnierzem. O konkretnych dniach, w których służba będzie pełniona w ciągu roku żołnierz zawiadamia swojego pracodawcę. Natomiast w przypadkach wezwania żołnierza do służby rotacyjnej w trybie natychmiastowym, to wojskowy komendant uzupełnień zawiadamia pracodawcę żołnierza. Służbę można również pełnić dyspozycyjnie poza jednostką wojskową pozostając w gotowości do stawienia się do służby rotacyjnej w terminie i miejscu wskazanym przez dowódcę jednostki wojskowej.  

Żołnierze, którzy nie pełnili czynnej służby wojskowej i nie złożyli przysięgi pełnią służbę rotacyjnie i w pierwszym jej okresie odbywają szkolenie podstawowe po czym składają przysięgę wojskową. Takie szkolenie trwa nieprzerwanie 16 dni lub – w uzasadnionych przypadkach – może być odbywane w kilku krótszych okresach w ciągu 4 miesięcy w czasie wolnym od pracy zawodowej. Szkolenie wyrównawcze zaś odbywają osoby, które przeszły wcześniej przeszkolenie wojskowe.

Pracownik powołany do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie powinien otrzymać od zatrudniającego go pracodawcy:

• odprawę pieniężną w wysokości dwutygodniowego wynagrodzenia obliczonego według zasad określonych dla ustalania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy (taka odprawa przysługuje jednak tylko raz, w razie ponownego powołania do tej samej służby pracownik nie otrzyma jej ponownie), oraz

• urlop bezpłatny na okres trwania służby rotacyjnej (w czasie tego urlopu, pracownik zachowuje wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia).

Utracone zarobki żołnierzy obrony terytorialnej pełniących służbę rotacyjnie rekompensuje świadczenie pieniężne (nie dotyczy to jednak służby jednorazowej odbywanej w czasie wolnym od pracy). Aby je uzyskać pracownik – żołnierz powinien złożyć udokumentowany wniosek o jego wypłatę. W tym celu pracodawca zatrudniający żołnierza powinien wystawić mu stosowne zaświadczenie o wysokości osiąganych zarobków (za każdy dzień pełnienia służby żołnierz otrzymuje 1/21 miesięcznego wynagrodzenia). Świadczenie wypłaca  dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz pełni służbę.

W przypadku, gdy obowiązujące w zakładzie przepisy płacowe przewidują zachowanie prawa do wynagrodzenia, pracownik może otrzymać tylko jedno świadczenie – to, które jest dla niego korzystniejsze. Uzyska więc albo wynagrodzenia albo rekompensatę.