Pensja, premia, odprawa - kiedy wypłacić je odchodzącemu pracownikowi

Wynagrodzenie powinno być wypłacane w stałym, z góry ustalonym terminie. Pensję miesięczną, jak również wszystkie inne składniki wynagrodzenia należne za okresy miesięczne, wypłaca się co najmniej raz w miesiącu. Natomiast składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy dłuższe niż miesiąc – w terminach określonych w przepisach je ustanawiających.

Termin wypłaty wynagrodzenia trzeba określić w regulaminie pracy lub innych przepisach prawa pracy (art. 86 § 1 Kodeksu pracy – dalej kp). Jeśli pracodawca nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy, o terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia informuje pracownika pisemnie.

W przypadku zakończenia zatrudnienia przestaje co do zasady obowiązywać określony w przepisach wewnętrznych termin wypłaty wynagrodzenia. Upływ ostatniego dnia zatrudnienia wyznacza jednocześnie dzień wymagalności większości roszczeń finansowych wynikających z pracy. Regulacje wewnętrzne dotyczące terminu płatności wynagrodzenia odnoszą się do relacji pracodawca–pracownik. Koniec zatrudnienia relację tę zamyka i w tym też dniu powinny zostać rozliczone wzajemne świadczenia.

Zwróćmy uwagę na odpowiedź MPiPS na interpelację poselską nr 17841 (pismo z 16 września 2010 r.), w której wskazano, że „dzień, w którym dochodzi do ustania stosunku pracy, powinien być dniem wypłaty należnego pracownikowi wynagrodzenia za pracę. Ustanie zatrudnienia oznacza bowiem zerwanie dotychczasowej więzi prawnej między stronami stosunku pracy i zobowiązuje je do wzajemnego „rozliczeniu się” z obowiązków wynikających z zakończonej umowy. (…) Wypłata wynagrodzenia w terminie późniejszym, już po ustaniu zatrudnienia, jest możliwa jedynie w wyjątkowych przypadkach, gdy ustalenie wysokości wynagrodzenia należnego do dnia ustania zatrudnienia nie jest możliwe z przyczyn obiektywnych. (…)”.

Taki wniosek wynika również z uchwały Sądu Najwyższego z 25 maja 2010 r., sygn. akt I PZP 4/10. Podobne stanowisko zajmuje też PIP.

W dniu zakończenia zatrudnienia należy wypłacić pracownikowi te świadczenia, których ustalenie na dany dzień jest możliwe, czyli:

• wynagrodzenie miesięczne w części opowiadającej okresowi zatrudnienia w miesiącu rozwiązania umowy,
• ewentualne odprawy (emerytalno-rentową, należną przy zwolnieniu z przyczyn niedotyczących pracowników),
• ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy,
• premie,
• nierozliczone inne świadczenia ze stosunku pracy (np. zwrot kosztów podróży służbowych).

W odniesieniu do składników wynagrodzenia, które mogą być rozliczone dopiero po zamknięciu pewnego okresu niemożliwe jest zwykle dokonanie wypłaty w dniu zakończeniu zatrudnienia. Nie ma możliwości wypłaty w tym dniu należnej tej osobie części premii w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego w tym kwartale. Dlatego nadal stosuje się do nich termin przypisany w postanowieniach wewnątrzzakładowych.

W tym przypadku będzie to premia kwartalna, która może zostać rozliczona dopiero po uzyskaniu niezbędnych do tego danych. Te ostatnie znane są zaś po zakończeniu kwartału. Oczywiście nie można pracownika pozbawić tego świadczenia, skoro jest ono roszczeniowe, wyliczane jako określony procent od obrotu. Premia będzie wypłacona w zwykłym terminie jej wypłaty.

Odprawa emerytalno-rentowa przysługuje pracownikowi, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę lub rentę i w chwili ustania stosunku pracy pracownik spełniał warunki do nabycia któregoś z tych świadczeń.

Przejściem na emeryturę jest zmiana statusu pracownika na status emeryta, co następuje z reguły jednocześnie z rozwiązaniem stosunku pracy, ale może też nastąpić później ze względu na datę złożenia wniosku lub np. z powodu korzystania z zasiłku chorobowego (wyrok Sądu Najwyższego z 14 czerwca 2012 r., sygn. akt I PK 229/11).

Odprawa staje się wymagalna w dacie przejścia na emeryturę, za którą należy uznać albo datę rozwiązania stosunku pracy, po uprzednim ustaleniu prawa do tego świadczenia, albo datę przyznania świadczenia, jeżeli nastąpiło ono po rozwiązaniu stosunku pracy na wniosek złożony w czasie zatrudnienia.

Należy jednak mieć na uwadze pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 9 kwietnia 1998 r. (sygn. akt I PKN 508/97, OSNP 1999/8/267), według którego roszczenie o zapłatę odprawy emerytalnej jest wymagalne od dnia rozwiązania stosunku pracy, także wtedy, gdy orzeczenie przyznające emeryturę zostało wydane później.