Jak ochronić się przed przekroczeniem trzydziestokrotności

Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób ubezpieczonych, w tym pracowników, w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej. W 2017 r. roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosi 127 890 zł.

Limit nie obowiązuje w przypadku pozostałych składek tj. chorobowej, wypadkowej, zdrowotnej oraz na fundusze pozaubezpieczeniowe - FP i FGŚP. Nadal, bez względu na wielkość podstawy, pracodawca oblicza i wpłaca do ZUS powyższe składki.

Do osiągnięcia kwoty rocznego limitu, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oblicza się i przekazuje do ZUS na ogólnych zasadach czyli od podstawy wymiaru obowiązującej przy stosunku pracy. Natomiast od nadwyżki ponad kwotę rocznego ograniczenia, składki emerytalnej i rentowej się już nie pobiera. Płatnik składek ma obowiązek zaprzestać obliczać i przekazywać składki na te ubezpieczenia po przekroczeniu przez ubezpieczonego wysokości rocznej podstawy wymiaru składek.

Dla przypomnienia, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Składki rozlicza się od przychodów uzyskanych, według metody kasowej. Dla każdego ubezpieczonego, którego podstawę wymiaru składek stanowi przychód, w rozumieniu przepisów podatkowych, płatnik składek w imiennym raporcie miesięcznym oraz w deklaracji rozliczeniowej uwzględnia należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat - od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego deklaracja dotyczy - stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, z uwzględnieniem rocznego ograniczenia. Oprócz przychodów ze stosunku pracy do limitu wchodzą także zasiłki macierzyńskie, bo z tytułu ich pobierania ubezpieczony podlega ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym (zasiłek stanowi podstawę wymiaru tych składek).

Gdy ubezpieczony ma jednego płatnika składek, od którego uzyskuje oskładkowane przychody, to kwestia nadzorowania limitu rocznej podstawy leży w rękach tego płatnika. To on na bieżąco sprawdza poziom przychodów i w razie przekroczenia progu odprowadza składki tylko od należnej części.

Natomiast gdy pracownik ma jeszcze inne miejsca pracy, sprawa się komplikuje. Do kwoty rocznego ograniczenia wchodzą bowiem łączne przychody od wszystkich płatników. A oni nie mają ani prawa ani obowiązku komunikowania się i informowania siebie nawzajem o zarobkach osoby zatrudnionej. Dlatego kontrolę nad limitem powierzono ubezpieczonemu.

Jeżeli więc do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest zobowiązany więcej niż jeden płatnik składek, ubezpieczony ma obowiązek zawiadomić wszystkich płatników składek o przekroczeniu kwoty rocznej podstawy wymiaru składek. Za skutki błędnego zawiadomienia powodującego nieopłacenie należnych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe odpowiada ubezpieczony (art. 19 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

W takim przypadku, gdy łączny przychód ubezpieczonego przekracza kwotę ograniczenia, płatnicy ustalają w miesiącu przekroczenia podstawę wymiaru składek proporcjonalnie do osiągniętego u nich wynagrodzenia. Wówczas należy:

1. ustalić kwotę przekroczenia tzn. od sumy przychodów uzyskanych od wszystkich płatników za okres od stycznia danego roku do miesiąca przekroczenia włącznie odjąć kwotę limitu, określonego na dany rok

2) kwotę przekroczenia rozliczyć na wszystkich płatników

W przypadku dwóch płatników, można zastosować następujący wzór:

X = (a x c) : b

gdzie:

X – kwota przekroczenia za dany miesiąc u płatnika a lub b

a - kwota przekroczenia limitu ogółem (licząc narastająco od początku roku) za dany miesiąc u obydwu płatników,

b - łączna kwota przychodu osiągnięta u płatników przez ubezpieczonego za miesiąc, w którym nastąpiło przekroczenie limitu,

c - przychód osiągnięty u danego płatnika za miesiąc, w którym nastąpiło przekroczenie limitu.

Informację o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składki emerytalnej i rentowej płatnik zawiera w imiennym raporcie rozliczeniowym ZUS RCA. Sporządzając taki raport za pracownika, za którego nie opłaca się już składek emerytalnej i rentowych, w polu 02 bloku IIIB ("Informacja o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe") trzeba wpisać cyfrę:

• 1 – gdy informację o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek przekazał ubezpieczony,

• 2 – gdy informację o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek przekazał płatnik składek,

• 3 – gdy informację o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek przekazał ZUS.

W przypadku gdy ubezpieczony składając oświadczenie o przekroczeniu kwoty rocznej podstawy wymiaru składek, poda informacje niezgodne ze stanem faktycznym, tak że powstanie zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ma on obowiązek spłacenia całości tego zadłużenia (zaległych składek po stronie płatnika i ubezpieczonego oraz odsetek za zwłokę).