Wynagrodzenie w stałej stawce miesięcznej – obliczanie w sytuacjach nietypowych

Zmiana wymiaru czasu pracy w trakcie miesiąca połączona ze zmianą wysokości angażu wymusza odrębnego ustalenia kwoty pensji należnej przed modyfikacją i po niej. Gdy pracownik jest opłacany stałą stawką miesięczną, skalkulowanie wynagrodzenia na poprzednich i nowych warunkach zatrudnienia powinno wyglądać następująco:

Krok 1. Pensję przysługującą pracownikowi przed zmianami dzielimy przez liczbę godzin, które przypadały do przepracowania przez cały miesiąc w „starym” wymiarze etatu;

Krok 2. Otrzymaną stawkę godzinową mnożymy przez liczbę godzin faktycznej pracy przy etacie i pensji sprzed zmiany;

Krok 3. Pensję należną pracownikowi po zmianie dzielimy przez liczbę godzin przypadających do przepracowania przez cały miesiąc w „nowym” wymiarze;

Krok 4. Wyliczoną stawkę godzinową mnożymy przez liczbę godzin faktycznej pracy w nowym wymiarze etatu;

Krok 5. Sumujemy kwoty obliczone za pracę przed i po zmianie warunków zatrudnienia.

Przykład

Pracownik zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy, od 12 marca 2016 r. pracuje na 3/4 etatu (wcześniej zatrudniony był na pełny etat). Ze zmianą wymiaru etatu nastąpiła zmiana dobowej normy czasu pracy z 8 godzin na 6. Jego pensja po zmianie wymiaru czasu pracy wynosi 3.400 zł brutto miesięcznie (wcześniej za miesiąc pracy otrzymywał on wynagrodzenie w kwocie 3.800 zł brutto).

W opisanych okolicznościach należy dokonać poniższych przeliczeń:

1) wynagrodzenie za okres od 1 do 11 marca:

• 3.800 zł : 176 godz. nominalnie do przepracowania dla pracowników pełnoetatowych w marcu = 21,59 zł;

• 21,59 zł × 56 godz. faktycznej pracy w okresie 1–11 marca = 1.209,04 zł;

2) wynagrodzenie za okres od 12 do 31 marca:

• 3.400 zł : 132 godz. nominalnie do przepracowania dla pracowników zatrudnionych na 3/4 etatu w marcu = 25,76 zł;

• 25,76 zł × 90 godz. faktycznej pracy w okresie 12–31 marca = 2.318,40 zł;

3) łączne wynagrodzenie należna za marzec 2016 roku:

• 1.209,04 zł + 2.318,40 zł = 3.527,44 zł.

W praktyce zdarzają się przypadki, w których w miesiącu zmiany wysokości płacy pracownik choruje, co komplikuje proces wyliczeń prawidłowej kwoty należnej pensji.

We wspomnianej sytuacji niezbędne jest ustalenie w pierwszej kolejności pensji za okres przed i po podwyżce, w sposób przedstawiony w przykładzie powyżej.

W dalszym etapie w analizowanych okolicznościach konieczne jest pomniejszenie pensji z tytułu niedyspozycji zdrowotnej pracownika. Tu musimy postępować zgodnie z § 11 rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy. W myśl przywołanego przepisu jeżeli wynagrodzenie ustalone jest w stałej miesięcznej kwocie, to w razie choroby podwładnego, pensję za przepracowaną część miesiąca, w którym wystąpiła niezdolność do pracy, wylicza się poprzez:

• podzielenie miesięcznej stawki wynagrodzenia przez 30 (bez względu na to, ile dni ma dany miesiąc kalendarzowy),

• pomnożenie otrzymanej kwoty przez liczbę dni nieobecności pracownika spowodowanej przebywaniem na zwolnieniu lekarskim,

• odjęcie wyliczonego iloczynu od wynagrodzenia należnego w stałej miesięcznej stawce.

Jeśli choroba obejmowała zarówno czas przed jak i po zmianie wysokości pensji, kwotę jej pomniejszenia ustala się przez podzielenie odpowiednio „starej” i „nowej” stawki wynagrodzenia przez 30 i pomnożenie ich przez liczbę dni absencji chorobowej przypadającej odpowiednio na czas obowiązywania warunków zatrudnienia przed i po modyfikacji.

Przykład

Pracownikowi wykonującemu swe obowiązki służbowe na cały etat w podstawowym systemie czasu pracy, od 14 marca 2016 r. podwyższono miesięczne wynagrodzenie zasadnicze. Po zmianie jego stała płaca wynosi 4.000 zł brutto (wcześniej za miesiąc pracy przysługiwała mu kwota 3.700 zł brutto). W okresie od 8 do 16 marca przebywał on na zwolnieniu lekarskim. Uwzględniając ten fakt, obliczenie wynagrodzenia należnego za czas pracy w marcu 2016 roku wyglądać powinno następująco:

1. Wynagrodzenie za okres od 1 do 13 marca:

• 3.700 zł : 176 godz. nominalnie do przepracowania w marcu przy pełnym etacie = 21,02 zł,

• 21,02 zł × 72 godz. do przepracowania w okresie od 1 do 13 marca (8 godz. × 9 dni) = 1.513,44 zł;

2. Wynagrodzenie za okres od 14 do 31 marca:

• 4.000 zł : 176 godz. = 22,73 zł,

• 22,73 zł × 104 godz. do przepracowania w okresie od 14 do 31 marca (8 godz. × 13 dni) = 2363,92 zł;

3. Kwota pomniejszenia wynagrodzenia za chorobę:

• 3.700 zł (stara stawka pensji przypadająca na czas choroby w okresie: 8–13 marca) : 30 = 123,33 zł × 6 dni choroby = 739,98 zł;

• 4.000 zł (stara stawka pensji przypadająca na czas choroby w okresie: 14–16 marca) : 30 = 133,33 zł × 3 dni choroby = 399,99 zł;

• 739,98 zł + 399,99 zł = 1.139,97 zł,

4. Łączne wynagrodzenie za pracę w marcu: 1.513,44 zł + 2.363,92 zł – 1.139,97 zł = 2.737,39 zł.

W razie niedyspozycji zdrowotnej pracownika trwającej przez część miesiąca, za którą ma on prawo do świadczenia chorobowego, pensję za pracę określoną w stałej miesięcznej wysokości, obliczamy, jak to już wcześniej wspomniano, według zasad przewidzianych w § 11 rozporządzenia o wynagrodzeniu. W kontekście tej regulacji pojawia się niekiedy wątpliwość, czy zawarty w niej schemat wyliczeń należy stosować, gdy pracownik choruje wyłącznie we wszystkie dni robocze miesiąca (z pominięciem dni wolnych), przez co nie świadczy pracy ani przez jeden dzień.

Literalne brzmienie rzeczonego przepisu wskazuje, iż dotyczy on sytuacji, gdy pracownik przepracował część miesiąca z powodu nieobecności w pracy spowodowanej zwolnieniem lekarskim. Użyto w nim wszakże zwrotu: „za przepracowana część miesiąca”. Nie należy więc kierować się jego postanowieniami w przypadkach, gdy pracownik nie pracował w danym miesiącu ani jednego dnia albowiem był nieobecny w pracy ze względu na chorobę, która objęła wszystkie jego rozkładowe dni pracy.

Trzeba w tym miejscu podkreślić, iż na podstawie art. 80 Kodeksu pracy wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, a za czas jej niewykonywania pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią. A zatem, co do zasady, pracownik który nie świadczy pracy nie nabywa prawa do wynagrodzenia. Dlatego, jeśli w danym miesiącu podwładny nie wypracował ani minuty z uwagi na niedyspozycję zdrowotną, nie należy mu się wynagrodzenie za pracę (chyba że przepisy wewnątrzzakładowe przewidują w takich okolicznościach prawo do wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy). 

Pracodawcy nierzadko przyjmują do pracy pracowników w trakcie trwania miesiąca. Stają wtedy przed dylematem, jak prawidłowo wyliczyć podwładnemu pensję określoną w umowie o pracę w stałej miesięcznej kwocie. W rozstrzygnięciu tego dylematu z pomocą przychodzi § 12 rozporządzenia o wynagrodzeniu, w którym mowa o kalkulowaniu pensji ustalonej w stałej stawce przysługującej za przepracowaną część miesiąca, gdy pracownik w tym miesiącu był nieobecny w pracy z innych przyczyn niż niezdolność do pracy spowodowana chorobą, i za czas tej nieobecności nie zachowuje prawa do zapłaty.

Stałą pensję pracownika zatrudnionego w trakcie miesiąca liczymy w takim przypadku następująco:

Krok 1. Miesięczną stawkę płacy dzielimy przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu (jak czytamy w stanowisku Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej z 24 października 2014 r.w sprawie dzielnika do obliczania stawki godzinowej wynagrodzenia przy innej niż normatywna liczbie godzin rozkładowych: „sformułowania „liczba godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu” użyte w § 4 rozporządzenia oraz „liczba godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu” użyte w § 12 rozporządzenia oznaczają liczbę godzin, do przepracowania których pracownik jest zobowiązany zgodnie z wymiarem czasu pracy w tym miesiącu (a nie liczbę godzin do przepracowania w tym miesiącu zgodnie z rozkładem czasu pracy konkretnego pracownika). Oznacza to, że niezależnie od faktycznej długości okresu rozliczeniowego, w celu wyliczenia dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych oraz wynagrodzenia za część miesiąca „liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu”.

Krok 2. Otrzymany w ww. sposób wynik mnożymy przez liczbę godzin nieobecności pracownika w pracy z powodu rozpoczęcia zatrudnienia w trakcie miesiąca (chodzi tu o liczbę roboczych godzin przypadających od pierwszego dnia kalendarzowego miesiąca do dnia poprzedzającego dzień przyjęcia pracownika do pracy).

Krok 3. Obliczoną kwotę odejmujemy od stałego wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc.

Przykład

Od 7 marca 2016 r. spółka z o.o. zatrudniła nowego pracownika na cały etat w podstawowym systemie czasu pracy (praca od poniedziałku do piątku). W zawartej z nim umowie o pracę zapisano stałe miesięczne wynagrodzenie w kwocie 5.000 zł brutto. Wyliczenie jego pensji marcowej powinno wyglądać następująco:

• 5.000 zł : 176 godz. do przepracowania nominalnie w marcu 2016 roku = 28,41 zł,

• 28,41 zł × 32 roboczogodziny z okresu od 1 do 6 marca = 909,12 zł,

• 5.000 zł – 909,12 zł = 4.090,88 zł.

Dodajmy, że w sytuacji, gdy mimo podjęcia zatrudnienia w trakcie miesiąca, pracownik przepracuje pełny wymiar czasu pracy w danym miesiącu, nie ma podstaw do pomniejszania płacy określonej w stałej miesięcznej wysokości.