Pojawiły się problemy z udzielaniem wolnego „na dziecko” pracownicom korzystającym z przerwy na karmienie dziecka piersią. Chodzi o godzinowy sposób udzielania zwolnienia, wprowadzony niedawną nowelizacją Kodeksu pracy. Jest jednak sposób, aby uniknąć niejasności. Wystarczy wręczyć pracownikowi do wypisania odpowiedni wzór wniosku.
Od 2016 roku pracownik zatrudniony na cały etat może wykorzystać zwolnienie z tytułu opieki nad dzieckiem, które nie ukończyło 14 lat jako:
2 pełne dniówki robocze – niezależnie od tego, ile godzin miałby pracować w danym dniu albo
16 godzin, które może dowolnie rozkładać na różne dni pracy.
Natomiast pracownik zatrudniony na część etatu, jako:
2 pełne dniówki robocze – niezależnie od tego, ile godzin pracy pracownik ma zaplanowane w danym dniu albo
w wymiarze godzinowym, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika – przy czym niepełną godzinę zwolnienia zaokrągla się w górę do pełnej.
Jeśli w pierwszym wniosku w danym roku kalendarzowym pracownik poprosi o zwolnienie w trybie godzinowym, wszystkie pozostałe wnioski w tym roku również muszą uwzględniać ten tryb. Jeżeli natomiast w pierwszym w danym roku kalendarzowym wniosku pracownik wystapi o zwolnienie na jeden dzień – to do końca tego roku może wykorzystać jeszcze tylko cały dzień. Dopiero w kolejnym roku kalendarzowym pracownik znów będzie miał wybór trybu dziennego lub godzinowego – którego znów dokona w pierwszym wniosku itd.
Pojawił się jednak problem z udzielaniem zwolnienia dla kobiet korzystających z przerw na karmienie dziecka piersią (wymiar tych przerw ukazuje tabela).
Liczba karmionych dzieci |
Liczba godzin pracy na dobę |
Przerwa(y) |
Jedno dziecko |
Krócej niż 4 godziny |
Nie przysługują |
Więcej niż jedno dziecko |
Krócej niż 4 godziny |
Ne przysługują |
Jedno dziecko |
Od 4 do 6 godzin włącznie |
Jedna 30-minutowa |
Więcej niż jedno dziecko |
Od 4 do 6 godzin włącznie |
Jedna 45-minutowa |
Jedno dziecko |
Praca ponad 6 godzin |
Dwie 30-minutowe, które można łączyć |
Więcej niż jedno dziecko |
Praca ponad 6 godzin |
Dwie 45-minutowe, które można łączyć |
Korzystanie z tych przerw bardzo często polega na wcześniejszym wyjściu z pracy. Wtedy pracownica pracuje np. 7 zamiast 8 godzin dziennie. Zwolnienia na dziecko udziela się jej wówczas w ten sposób:
jeśli wnioskuje o zwolnienie na pełne dniówki robocze – trzeba jej udzielić pełnego dnia wolnego, niezależnie od tego, czy miała pracować wówczas 7 czy 8 godzin. Uznaje się, że „zużyła” jedną dniówkę i pozostanie jej tylko druga;
jeżeli zechce skorzystać ze zwolnienia w wymiarze godzinowym, nie można udzielić go na godzinę, w której pracownica korzysta z przerwy w pracy (czyli i tak nie wykonywałaby pracy – patrz: przykład).
Udzielanie pracownicy karmiącej zwolnienia w godzinach
Pracownica karmi dziecko piersią. Z tego tytułu pracuje od 8.00 do 15.00 (podczas gdy normalnie pracowałaby do 16.00). W dniu 20 maja 2016 r. postanowiła skorzystać z 2 godzin czasu wolnego „na dziecko” przypadających na zakończenie dnia pracy. Wyszła więc z pracy już o 13.00.
Pozostaje jej do wykorzystania 14 godzin tego zwolnienia (16 - 2 = 14). Gdyby później, np. 15 lipca 2016 r., chciała skorzystać ze zwolnienia w ten sposób, żeby uzyskać całą dniówkę roboczą wolną to należy odliczyć jej 7 – a nie 8 – godzin tego zwolnienia. Pierwszy wniosek przesądził bowiem o godzinowym trybie jego udzielania w 2016 roku. Czyli pozostanie jej jeszcze w 2016 r. 7 godzin zwolnienia (14 – 7 = 7).
Gdyby jednak ta pracownica w pierwszym wniosku – np. w maju 2016 r. – poprosiła o pełny dzień (dniówkę roboczą) zwolnienia, wówczas pozostanie jej do wykorzystania tylko druga dniówka tego zwolnienia. W tym ostatnim przypadku nie ma przeliczania na godziny.
Przepisy nie precyzują, jak dokładnie pracownik ma sformułować wniosek o zwolnienie. Sprawa komplikuje się więc, gdy z wniosku pracownicy nie wynika wprost, czy chciała korzystać ze zwolnienia w formie pełnych dniówek, czy godzinowym. Wówczas najbezpieczniej jest prosić o doprecyzowanie wniosku. Jeszcze lepiej zaś będzie, jeśli przygotujemy formularz wniosku pracownika o zwolnienie, z którego wprost wynika, jak pracownik chce z niego korzystać (patrz: przykład i wzór). Może on też być w formie pisemnej lub elektronicznej.
Nieprecyzyjne wskazanie zwolnienia w dniach lub godzinach
Pracownica karmiąca dziecko pracuje z tego tytułu po 7 zamiast 8 godzin dziennie. Złożyła wniosek o zwolnienie z tytułu opieki „Uprzejmie proszę o udzielenie mi zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem w godzinach na cały dzień 20 maja 2016 r.”.
Wniosek jest nieprecyzyjny. Nie wskazuje dokładnie, czy pracownica chciała skorzystać ze zwolnienia w godzinach, czy w wymiarze pełnego dnia. Pracodawca musi uwzględnić nawet taki wadliwy wniosek. Powinien jednak poprosić pracownicę o jego doprecyzowanie.
W praktyce jeszcze lepiej będzie, gdy pracodawca przygotuje własny wzór wniosku do wykorzystania przez pracowników.
Wzór. Wniosek o zwolnienie na dziecko
Uprzejmie proszę o udzielenie zwolnienia, o którym mowa w art. 188 Kodeksu pracy w dniu/dniach .............. w wymiarze:
* niepotrzebne skreślić
Szymon Sokolik