Służba bhp - etatowy pracownik czy specjalista z zewnątrz?
To, w jaki sposób pracodawca wywiąże się z obowiązku utworzenia służby bhp, zależy od tego, ilu pracowników zatrudnia. Możliwości jest kilka. Przy czym należy pamiętać, że pracownik służby bhp (lub osoba spoza firmy, pełniąca tę funkcję) musi spełniać określone przepisami wymagania kwalifikacyjne.
Każdy pracodawca jest zobowiązany zapewnić wykonywanie zadań przewidzianych dla służby bezpieczeństwa i higieny pracy. W zależności od wielkości zatrudnienia obowiązki służby bhp mogą być pełnione w kilku wariantach.
Do 100 pracowników - etatowy bhpowiec lub specjalista spoza zakładu
U pracodawcy zatrudniającego do 100 pracowników, obowiązki służby bhp może pełnić zatrudniony w tym celu pracownik służby bhp (na całym etacie lub na części etatu) albo pracownik zatrudnionemu przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bhp.
Jeśli pracodawca zatrudnia do 10 albo do 20 pracowników – i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – oraz posiada ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp, może sam pełnić zadania tej służby.
W przypadku braku kompetentnych pracowników, którym można powierzyć wykonywanie zadań służby bhp – pracodawca może powierzyć wykonywanie takich zadań specjalistom spoza zakładu pracy (np. zatrudnionym w firmie zewnętrznej świadczącej usługi w omawianym zakresie).
Powyżej 100 pracowników - wewnętrzna służba bhp
Jeśli pracodawca zatrudnia powyżej 100 pracowników, musi obowiązkowo tworzyć „etatową” służbę bhp.
Jak podkreślił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 13 października 2006 r. (sygn. akt I OSK 263/06), „specjalista spoza zakładu pracy może wykonywać zadania służby bhp, a więc w zakładach zatrudniających do 100 pracowników. Tylko bowiem w takich zakładach nie ma obowiązku tworzenia służby bhp, a jej zadania można powierzać określonym osobom. Natomiast w przypadku »służby bhp« ani przepis art. 23711 Kodeksu pracy, ani żaden inny nie przewiduje takiej możliwości”.
Co najmniej jeden pełnoetatowy bhpowiec na 600 pracowników
Liczbę członków służby bhp ustala, co do zasady, pracodawca – biorąc pod uwagę stan zatrudnienia oraz występujące w zakładzie warunki pracy i związane z nimi zagrożenia zawodowe, a także uciążliwości pracy.
Zgodnie z przepisami rozporządzenia w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawca zatrudniający od 100 do 600 pracowników tworzy wieloosobową lub jednoosobową komórkę albo zatrudnia w tej komórce pracownika służby bhp w niepełnym wymiarze czasu pracy. Natomiast pracodawca zatrudniający ponad 600 pracowników zatrudnia w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej jednego pracownika służby bhp na każdych 600 pracowników.
Trzeba spełniać określone wymagania
Bez względu na to, czy pracodawca zatrudniania pracowników służby bhp na etacie, czy powierza te zadania osobom spoza zakładu pracy, muszą oni spełniać wymagania określone w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy.
Zgodnie z nimi inspektorem do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba legitymująca się zawodem technika bezpieczeństwa i higieny pracy, natomiast:
- starszym inspektorem do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba legitymująca się zawodem technika bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 3-letnim stażem pracy w służbie bhp lub wyższym wykształceniem o kierunku albo specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy lub studiami podyplomowymi w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
- specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej rok stażu pracy w służbie bhp,
- starszym specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 3-letni staż pracy w służbie bhp,
- głównym specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba mająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 5-letni staż pracy w służbie bhp.
Jeśli pracodawca powierza zadania służby bhp specjaliście spoza zakładu, osoba taka powinna spełniać określone wyżej wymagania lub legitymować się co najmniej 5-letnim stażem pracy na stanowisku inspektora pracy w Państwowej Inspekcji Pracy.
Dodatkowo trzeba pamiętać, że pracownik kierujący wieloosobową komórką organizacyjną powinien spełniać co najmniej wymagania kwalifikacyjne określone dla specjalisty ds. bhp. Pracownik zatrudniony w jednoosobowej komórce powinien spełniać co najmniej wymagania kwalifikacyjne określone dla starszego inspektora bhp.
art. 23711 § 1, § 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r., poz. 1502 ze zm.),
§ 1 ust. 2, ust. 3, ust. 4, § 4 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 1997 r. nr 109, poz. 704).
