Prowizja w podstawie wymiaru wynagrodzenia za urlop i zasiłku chorobowego
Jesteśmy jednostką samorządową (podlegamy pod urząd gminy). Zatrudniamy inkasentów, którym zmieniliśmy warunki wynagradzania - zmniejszona została podstawa, natomiast otrzymują oni premie za wystawione faktury (1 zł od faktury gotówkowej i 0,80 zł od przelewowej). Ponadto inkasenci otrzymują dodatek stażowy. Okres rozliczeniowy w przypadku premii za faktury jest liczony od 21. dnia miesiąca do 20. dnia miesiąca następnego.
Czy należy i w jaki sposób uwzględniać te premie w podstawie naliczenia wynagrodzenia urlopowego? Czy premia ta wchodzi do podstawy chorobowego?
Zastanawiamy się także nad zmianą warunków wynagradzania na taki, aby zwiększyć podstawę. Pracownicy mieliby określoną stałą liczbę faktur do wystawienia (w ramach podstawy), natomiast ponad ten limit otrzymywaliby premię za każdą kolejną fakturę. Ponadto chcielibyśmy zaznaczyć, że ta premia nie wchodzi do podstawy do zasiłku chorobowego i wynagrodzenia urlopowego - czy w ogóle trzeba to zaznaczać? Nie wiem, czy można to nazwać premią, czy może ująć to jako inny składnik?
Zmienne składniki wynagrodzenia, przysługujące za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc, uwzględnia się przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego w łącznej wysokości wypłaconej w ciągu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc wykorzystywania urlopu. W podstawie wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, jeżeli postanowienia układów zbiorowych lub przepisy o wynagradzaniu nie przewidują zmniejszania ich za okres pobierania zasiłku. Postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na podstawie których powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy.
1. W wynagrodzeniu urlopowym uwzględnia się nie tylko stałe składniki wynagrodzenia
Szczegółowe zasady dotyczące zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu znajdujemy w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. Rozporządzenie to rozróżnia 3 grupy składników, które mogą stanowić wynagrodzenie pracownika:
- składniki stałe określone w stawce miesięcznej,
- składniki zmienne przysługujące za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc,
- składniki przysługujące za okresy dłuższe niż 1 miesiąc.
2. Składników w stałej wysokości nie trzeba dodatkowo przeliczać
Stałe składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości uwzględnia się w wynagrodzeniu urlopowym w wysokości należnej w miesiącu, w którym pracownik wykorzystuje urlop.
Natomiast zmienne składniki wynagrodzenia, przysługujące za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc, uwzględnia się przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego w łącznej wysokości wypłaconej w ciągu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc wykorzystywania urlopu, a w przypadkach znacznego wahania wysokości wynagrodzenia okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy.
Ostatnia, trzecia grupa to składniki wynagrodzenia, które przysługują za okresy dłuższe niż 1 miesiąc i są wypłacane w przyjętych okresach płatności, a okres urlopu traktowany jest tak jak okres pracy.
Jeśli ustalimy, jakie składniki wynagrodzenie uzyskuje pracownik, możemy obliczyć wynagrodzenie za urlop. Stałe składniki wynagrodzenia przyjmujemy w wysokości należnej w miesiącu, w którym pracownik wykorzystuje urlop wypoczynkowy.
W lutym 2011 r. pracownik wykorzystał 10 dni urlopu wypoczynkowego. Wynagrodzenie pracownika składa się z wynagrodzenia zasadniczego określonego w stałej wysokości 2.500 zł i 10% dodatku stażowego. Pracodawca nie dokonując dodatkowych obliczeń wypłacił pracownikowi wynagrodzenie za luty w wysokości 2.750 zł (2.500 zł - płaca zasadnicza + 10% dodatku stażowego).
3. Zmienne składniki wynagrodzenia za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc przyjmuje się z 3 (do 12) miesięcy sprzed urlopu
Jeśli wynagrodzenie pracownika obejmuje również zmienne składniki wynagrodzenia, w celu obliczenia wynagrodzenia urlopowego należy:
- podstawę wymiaru (ustaloną z 3 lub 12 miesięcy) podzielić przez liczbę godzin, w czasie których pracownik wykonywał pracę w okresie, z którego została ustalona ta podstawa, a następnie,
- pomnożyć tak obliczone wynagrodzenie za 1 godzinę pracy przez liczbę godzin, jakie pracownik przepracowałby w czasie urlopu w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, gdyby w tym czasie nie korzystał z urlopu.
Pracownik otrzymuje stałe miesięczne wynagrodzenie w wysokości 2.500 zł, 10% dodatek stażowy oraz premię regulaminową wypłacaną w okresach miesięcznych. W styczniu pracownik otrzymał premię w wysokości 600 zł, w grudniu 550 zł, w listopadzie 440 zł. W ciągu tych 3 miesięcy pracownik przepracował 486 godzin. W lutym pracownik przebywał 10 dni na urlopie wypoczynkowym.
Wynagrodzenie urlopowe ze zmiennych składników wynagrodzenia zostało obliczone w sposób następujący:
» (600 zł + 550 zł + 440 zł) : 486 godzin = 3,27 zł za 1 godzinę,
» 3,27 zł x 80 godzin urlopu = 261,60 zł - wynagrodzenie urlopowe ze zmiennych składników wynagrodzenia.
Przepisy wewnętrzne nie mogą stanowić o wliczaniu lub nie danego składnika do wynagrodzenia urlopowego
Według generalnej zasady, zawartej w art. 172 Kodeksu pracy, za czas urlopu przysługuje pracownikowi takie wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. A zatem zapisanie w przepisach wewnątrzzakładowych, że składnik wynagrodzenia, do którego pracownik ma prawo, jeśli spełni niezależne od uznania pracodawcy, konkretne i sprawdzalne warunki, nie jest uwzględniany w podstawie wymiaru wynagrodzenia za urlop jest niezgodnie z przepisami Kodeksu pracy.
Tylko premia uznaniowa, jako jednorazowe lub nieperiodyczne świadczenie za spełnienie określonego zadania bądź określone osiągnięcie, nie będzie uwzględniana przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop, zgodnie z przepisami powołanego na początku rozporządzenia.
Należy pamiętać, że postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na podstawie których powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy.
4. W podstawie wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się tych składników, które przysługują pracownikowi za okresy choroby
Prowizje i premie to dodatkowe składniki wynagrodzenia, które pozwalają na ocenę jakości lub ilości wykonanej pracy. Premie przyznawane są po spełnieniu przez pracownika określonych warunków, które powinny być zapisane w przepisach wewnątrzzakładowych. Prowizje natomiast to składniki wynagrodzenia, których wysokość uzależniona jest od wielkości sprzedaży, zysku brutto, sprzedaży ponad określony limit itp. Zatem wynagrodzenie wypłacane za każdy dokument wystawiony ponad określony w przepisach wewnątrzzakładowych lub w umowie o pracę limit, w opisanej przez czytelnika sytuacji, może stanowić wynagrodzenie prowizyjne.
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego u płatnika składek w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. W podstawie tej nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, jeżeli postanowienia układów zbiorowych lub przepisy o wynagradzaniu nie przewidują zmniejszania ich za okres pobierania zasiłku.
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 24 czerwca 2008 r. (sygn. akt SK 16/06) stwierdził, że art. 41 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa rozumiany w taki sposób, że w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, od których pracownik uiścił składkę na ubezpieczenie chorobowe, a które nie są mu wypłacane za okres pobierania zasiłku chorobowego, jest niezgodny z Konstytucją RP. Jeśli więc przepisy wewnątrzzakładowe nie zawierają postanowień o sposobie zmniejszania wysokości składnika wynagrodzenia, niewypłacanego za okres pobierania zasiłku, podlega on uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku.
W sytuacji, gdy z przepisów wewnątrzzakładowych wynika, że dany składnik wynagrodzenia:
- ulega zmniejszeniu procentowo lub kwotowo za okresy nieobecności na skutek choroby - składnik ten uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku w kwocie faktycznie wypłaconej,
- jest pomniejszany proporcjonalnie i zasady pomniejszania wynikają z przepisów płacowych - składnik ten uwzględnia się przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku po uprzednim uzupełnieniu.
Błędem będzie zapisanie w przepisach wewnątrzzakładowych, że składnik wynagrodzenia nie jest uwzględniany w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego w sytuacji, gdy nie jest on wypłacany pracownikowi za okres, kiedy pracownik przebywa na zwolnieniu lekarskim.
» art. 18, art. 85 § 2, art. 172, art. 173 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94),
» art. 36 ust. 1, ust. 4, art. 41 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. nr 77, poz. 512),
» § 6, § 7, § 8, § 9, § 10, § 11, § 12 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. z 1997 r. nr 2, poz. 14).
Barbara Tomaszewska
