Pierwszy urlop pracownika – 4 wskazówki z praktyki
Osoba podejmująca swoją pierwszą pracę nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego na innych zasadach niż pracownicy w kolejnych latach pracy. Podpowiadamy jak obliczyć pierwszy urlop w razie zatrudnienia pod koniec roku oraz zmiany wymiaru etatu w trakcie pracy, a także czy trzeba i czy warto zaokrąglać urlop w pierwszym roku pracy.
Roczny wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika wynosi:
- 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
- 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Ustalanie prawa do urlopu wypoczynkowego pracownika w kolejnych latach pracy nie powinno być kłopotliwe – z 1. dniem każdego kolejnego roku pracy pracownik taki „z góry” nabywa prawo do swojego rocznego urlopu w wymiarze 20 lub 26 dni – w zależności od posiadanego stażu pracy. Inaczej jest jednak w pierwszym roku pracy.
Aby móc skorzystać z urlopu kolejnego, nie ma wymogu nabycia prawa do pierwszego urlopu w życiu. W praktyce oznacza to, że aby otrzymać urlop w 2014 roku na zasadach kolejnego urlopu wypoczynkowego, pracownik nie musi nabyć urlopu w 2013 roku. Wystarczy, że w 2013 roku nawiązany zostanie stosunek pracy (nawet gdyby to było 31 grudnia 2013 r.). Wówczas od 2014 roku pracownik z każdym rokiem będzie nabywał prawo do kolejnych urlopów.
Wskazówka 1>> 1/12 wymiaru po pełnym miesiącu
W przypadku pierwszego zatrudnienia w życiu pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego „z dołu” – po przepracowaniu miesiąca i za każdy kolejny miesiąc odrębnie (jest to tzw. urlop cząstkowy). I tak aż do końca roku kalendarzowego, w którym pracownik podjął pierwszą w życiu pracę (takie zasady nabywania urlopu wypoczynkowego obowiązują tylko w pierwszym roku pracy).
W przypadku nawiązania stosunku pracy z pierwszym dniem miesiąca pracownik nabywa prawo do pierwszego urlopu w wymiarze 1/12 rocznego wymiaru urlopu z ostatnim dniem tego miesiąca (przykładowo pracownik zatrudniony 1 marca 2013 r. do 15 kwietnia 2013 r. nabywa prawo do urlopu 31 stycznia 2013 r.). Jeśli natomiast stosunek pracy nawiąże się np. 15 listopada 2013 r., pracownik nabywa prawo do pierwszego urlopu 14 grudnia 2013 r.
Pracownik podjął swoją pierwszą pracę w życiu 3 grudnia 2013 r. (zakładając, że jest to dzień nawiązania stosunku pracy). Aby nabyć pierwszy urlop wypoczynkowy w życiu w wymiarze 1/12 z 20 dni, musiałby przepracować miesiąc (być zatrudniony od 1 grudnia 2013 r.). Z uwagi na termin nawiązania stosunku pracy, do końca roku pracownik nie przepracuje pełnego miesiąca (pełny miesiąc upłynąłby 2 stycznia 2014 r.), a tym samym nie nabędzie prawa do pierwszego urlopu za 2013 rok.
Wskazówka 2>> Zaokrąglanie nieobowiązkowe
Ustalając wymiar urlopu wypoczynkowego przy pierwszej pracy w życiu, pracodawca nie musi stosować zaokrągleń do pełnych dni urlopu (przepisy Kodeksu pracy nie nakazują takiego postępowania). Mimo to, z przyczyn organizacyjno-praktycznych, warto takie zaokrąglenia stosować.
Przede wszystkim łatwiej będzie ustalić faktyczną ilość urlopu (zaokrąglenie do pełnego dnia spowoduje, że pracodawca nie będzie musiał przeliczać ułamkowych części dnia urlopu na godziny) oraz łatwiej będzie zorganizować pracę w zakładzie pracy podczas urlopu pracownika (pracownik otrzyma cały dzień urlopu, zamiast jego części, udzielanie urlopu na część dnia pracy może czasem być utrudnione lub niemożliwe, np. praca na produkcji w określonym cyklu).
Wskazówka 3>> Wlicza się niepełne miesiące pracy
Jeżeli pracownik, podejmujący pierwszą pracę w życiu zawodowym, nie przepracował pełnego miesiąca u jednego pracodawcy (lub przepracował kilka pełnych miesięcy, ale ostatniego miesiąca nie dopracował), a następnie – jeszcze w tym samym roku kalendarzowym – zawarł kolejną umowę o pracę z innym pracodawcą, to należy zliczyć liczbę dni pozostawania przez pracownika w stosunku pracy. Jeśli liczba tych dni osiągnie 30, pracownik nabędzie prawo do 1/12 rocznego wymiaru urlopu.
Pracodawca 5 grudnia 2013 r. zatrudnił pracownika w pierwszym roku pracy. Wcześniej w 2013 roku pracownik pracował u innego pracodawcy przez kilka miesięcy (od 1 kwietnia do 14 czerwca 2013 r.). Do 27 dni zatrudnienia u drugiego pracodawcy należy doliczyć 14 dni pracy w lipcu 2013 roku u pierwszego pracodawcy, które nie zostały dopracowane do pełnego miesiąca. Daje to w sumie 41 dni, zatem u drugiego pracodawcy pracownik 20 grudnia 2013 r. nabywa prawo do urlopu w wymiarze 1/12 z 20 dni.
Wskazówka 4>> Proporcjonalnie do etatu
Podobnie jak w przypadku urlopu w kolejnych latach pracy, wymiar pierwszego urlopu wypoczynkowego oblicza się w proporcji do wymiaru zatrudnienia. Aby zatem obliczyć wymiar urlopu przysługującego niepełnoetatowemu pracownikowi w pierwszym roku pracy, należy najpierw obliczyć roczny wymiar urlopu w proporcjonalnie do etatu, a następnie na jego podstawie obliczać wymiar urlopu „z dołu”, po każdym pełnym miesiącu pracy.
Pracownik został zatrudniony 8 maja 2013 r. na 1/2 etatu na czas określony do 31 grudnia 2013 r. Jest to jego pierwsza praca. Od 1 września 2013 r. został zmieniony wymiar czasu pracy do pełnego etatu. Pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego:
- 7 czerwca – w wymiarze 1/12 z 10 dni = 0,83 dnia,
- 7 lipca – w wymiarze 1/12 z 10 dni = 0,83 dnia,
- 7 sierpnia – w wymiarze 1/12 z 10 dni = 0,83 dnia,
- 7 września – w wymiarze 1/12 z 20 dni = 1,66 dnia,
- 7 października – w wymiarze 1/12 z 20 dni = 1,66 dnia,
- 7 listopada – w wymiarze 1/12 z 20 dni = 1,66 dnia,
- 7 grudnia – w wymiarze 1/12 z 20 dni = 1,66 dnia.
- art. 153, art. 154 , art. 1542 § 4 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).
