Klient zwrócił się do nas z prośbą o odpowiedź na następujące pytanie: Pracownik instytucji kultury pracował w sobotę i niedzielę po 5 godzin. Ile w zamian powinien otrzymać czasu wolnego?
Odpowiedź na pytanie zlecone przez klienta
Przyjmując za podstawę przedstawiony powyżej stan faktyczny: Z tytułu 5-godzinnej pracy w wolną sobotę czy niedzielę pracownik powinien otrzymać cały dzień wolny. Zasada ta służy przede wszystkim zapewnieniu pracownikom odpowiedniej liczby dni wolnych od pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.
Ustawa o prowadzeniu i organizowaniu działalności kulturalnej nie zawiera regulacji dotyczących rekompensaty pracy wykonywanej przez pracowników instytucji kultury w wolną dla nich sobotę (tj. w dniu wolnym wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy) oraz z tytułu pracy w wolną dla nich niedzielę do rekompensaty pracy w te dni.
Dlatego też należy zastosować przepisy Kodeksu pracy. Oznacza to, że jeżeli zgodnie z rozkładem czasu pracy sobota jest dniem wolnym od pracy z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy, to pracownikowi, który ze względu na przyczyny uzasadniające pracę w godzinach nadliczbowych, wykonywał pracę w tym dniu, przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy.
Wynika z tego, że praca w dniu wolnym, wynikającym z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy (np. w sobotę) powinna być zrekompensowana udzieleniem innego dnia wolnego.
Pracownikom instytucji kultury dni wolne od pracy wynikające z rozkładu czasu pracy w 5-dniowym tygodniu pracy mogą być udzielane łącznie z urlopem wypoczynkowym, a zatem również poza przyjętym okresem rozliczeniowym. Jednakże aby prawidłowo rozliczyć czas pracy w okresie rozliczeniowym, w jego trakcie pracownik powinien zadeklarować chęć późniejszego wykorzystania dnia wolnego w zamian za pracę w 6. dniu tygodnia.
Praca w dniu wolnym wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy nie jest pracą w godzinach nadliczbowych i nie może być rekompensowana czasem wolnym od pracy na zasadach przewidzianych dla rekompensaty pracy nadliczbowej.
Podobnie z tytułu pracy w wolną dla pracownika instytucji kultury niedzielę pracodawca zobowiązany jest udzielić mu w pierwszej kolejności inny dzień wolny od pracy.
W zamian za pracę w niedzielę pracownik powinien otrzymać dzień wolny w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli. Jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie w tym terminie dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę, pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego.
Dopiero w razie braku możliwości udzielenia dnia wolnego od pracy w tym terminie pracodawca może wypłacić pracownikowi 100% dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w niedzielę. Przyczyna, z powodu której nie można udzielić dnia wolnego w zamian za pracę w niedzielę, może leżeć zarówno po stronie pracodawcy, jak i pracownika.
Pracownicy instytucji kultury nie muszą mieć zapewnionej, raz na 4 tygodnie niedzieli wolnej od pracy - do pracowników instytucji kultury nie stosuje się przepisu art. 15112 zdanie pierwsze kodeksu pracy. W praktyce oznacza to, że pracodawca może polecać takim pracownikom pracę w każdą niedzielę okresu rozliczeniowego, udzielając im dnia wolnego w innym dniu tygodnia.
Czas wolny od pracy, w wymiarze odpowiadającym liczbie godzin przepracowanych w wolną dla pracownika sobotę lub niedzielę należeć mu się będzie tylko w przypadku gdy praca w tych dniach miała wymiar wyższy niż 8 godzin. W takim przypadku praca powyżej 8. godziny stanowić będzie pracę nadliczbową, którą pracodawca może zrekompensować czasem wolny od pracy. Natomiast praca w niższym wymiarze (tj. praca przez 8 lub mniej godzin) zobowiązuje pracodawcę do udzielenia pracownikowi instytucji kultury innego dnia wolnego od pracy.
Joanna Kaleta