Samodzielne ustalanie dni i godzin pracy przez pracownika

Rozkład czasu pracy i ewentualne w nim zmiany ustala pracodawca. Pracodawca jest również odpowiedzialny za organizację procesu pracy w zakładzie pracy. W ramach posiadanych uprawnień ma również możliwość wyznaczania pracownikom w jakich dniach i w jakim wymiarze będą wykonywać swoją pracę. Układając szczegółowy harmonogram czasu pracy pracowników, w tym również pracowników niepełnoetatowych, pracodawca może brać pod uwagę ich wnioski.

Ponadto nie ma prawnych przeciwwskazań, aby pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy wykonywali swoją pracę jedynie w niektórych dniach tygodnia wypracowując w ten sposób obowiązującą ich tygodniową normę czasu pracy.

Wskazać bowiem należy, iż czas pracy pracowników w systemie podstawowym nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy. Wskazana norma dobowa i przeciętnie tygodniowa czasu pracy ma zastosowanie nie tylko do pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy ale również do pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy. W praktyce oznacza to zatem, że nie ma przeszkód do takiego organizowania czasu pracy pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, aby pracowali oni w niektóre dni tygodnia nawet po 8 godzin dziennie lub w niektórych tygodniach przez przeciętnie 40 godzin.

Pracodawca może zatem zaplanować pracownikowi niepełnoetatowemu pracę 3 razy w tygodniu w taki sposób, ze w poniedziałek i środę pracownik wykonuje swoją pracę przez 7 godzin a w piątek przez 6 godzin. Pracodawca pamiętać jednak musi o tym aby praca zaplanowana na cały okres rozliczeniowy nie spowodowała przekroczenia obliczonego dla tego pracownika wymiaru czasu pracy.

Pracodawca ma obowiązek tworzyć harmonogramy czasu pracy zatrudnionych u niego pracowników na cały okres rozliczeniowy, jeszcze przed jego rozpoczęciem. Tworzenie harmonogramów czasu pracy jedynie na część okresu rozliczeniowego, jak również ich zmiana w czasie jego trwania jest, co do zasady, niedopuszczalna. Harmonogram czasu pracy stanowi plan pracy poszczególnych pracowników na dany okres rozliczeniowy. Plan taki powinien zatem przewidywać faktyczną liczbę godzin, do przepracowania których pracownik będzie zobowiązany.

Co do zasady ustalony już harmonogram czasu pracy nie powinien być zmieniany w trakcie trwania okresu rozliczeniowego. Zmiana taka może być dokonana tylko wyjątkowo. Państwowa Inspekcja Pracy uważa, że zmiany harmonogramu czasu pracy w trakcie trwającego już okresu rozliczeniowego są dopuszczalne jedynie w wyjątkowych sytuacjach określonych w zakładowych źródłach prawa pracy oraz w przepisach Kodeksu pracy.

Sporządzanie harmonogramów czasu pracy leży zarówno w interesie pracodawcy jak i pracownika.

W oparciu o ustalony na dany okres rozliczeniowy harmonogram czasu pracy pracodawca powinien udzielać pracownikom urlopów wypoczynkowych. Urlopy udzielane są bowiem w dniach pracy pracownika. A zatem wiedza w jakich dniach i w jakim wymiarze godzinowym praca jest wykonywana ma w tym zakresie decydujące znaczenie. W braku takiego dokumentu pracodawca powinien odebrać od pracownika oświadczenie, z którego wynikać będzie w jakich dniach miał w danym tygodniu świadczyć pracę i w jakim wymiarze i na tej podstawie rozliczyć udzielony pracownikowi wymiar czasu pracy.

Jedynie w systemie zadaniowym możliwe jest, aby to pracownik decydował kiedy i w jakich godzinach wykonuje powierzone mu zadania. Niemniej jednak tego systemu nie można stosować w stosunku do wszystkich pracowników.

Jego wprowadzenie jest bowiem możliwe tylko wówczas, gdy jest to uzasadnione jedną z trzech przesłanek:

• rodzajem pracy,
• jej organizacją lub
• miejscem wykonywania pracy.

Zadaniowy czas pracy może być uzasadniony również organizacją pracy.  Na przykład wtedy, gdy pracodawca tak organizuje pracę, że rozlicza pracowników z wykonanych zadań, a nie konkretnych godzin pracy.

Kiedy pracodawca podejmie decyzję o wprowadzeniu zadaniowego czasu pracy dla określonej grupy pracowników, powinien wyraźnie zapisać to w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy, a jeśli jest pracodawcą zatrudniającym mniej niż 20 pracowników i nie ma regulaminu pracy ani nie jest objęty układem zbiorowym pracy - w obwieszczeniu.

Należy pamiętać, że zadaniowego czasu pracy nie wprowadza się w umowach o pracę. Jeśli pracodawca ma regulamin pracy, trzeba po prostu zrobić do niego aneks, wpisując do niego pracowników (grupę pracowników - zawody, stanowiska), którzy będą pracować w zadaniowym czasie pracy. W terminie 2 tygodni od podania aneksu do wiadomości pracowników, w sposób przyjęty w firmie, aneks wejdzie w życie.

W zakresie zasiłku chorobowego obowiązujący pracownika harmonogram czasu pracy nie ma decydującego znaczenia. Zasiłek wypłaca się bowiem za wszystkie dni niezdolności do pracy, bez względu czy w tym dniu pracownik miał wykonywać pracę czy też nie. Obliczając natomiast jego wysokość bierze się pod uwagę otrzymywane przez pracownika wynagrodzenie oraz obowiązujący go w danym okresie rozliczeniowym wymiar czasu pracy (a nie wymiar w poszczególnych dniach).